Η Ιουστινιάνεια Αγία Σοφία & ο "Μαρμαρωμένος Κυβερνήτης"

Η Αγία Σοφία πρόεκυψε από τη σύγκλιση τριών ισχυρών ρευμάτων, των οποίων η συνάντηση και η αλληλοδιείσδυση δημιούργησε τον εμβληματικό αυτό ναό, την Μεγάλη Εκκλησία, στην Πρωτόθρονη Κωνσταντινούπολη:

Τα τρία ρεύματα ήσαν:

• Η τεχνογνωσία και η τεχνολογία δομής και υλικών.
• Η πνευματική ανάταση που προσέφερε ο Χριστιανισμός ως βίωμα ζωής και οι συναφείς κυρίαρχες κοινωνικές αντιλήψεις.
• Ιστορία της εποχής της δομής του Ναού και των προσώπων που την ορίζουν.

Πρέπει να αναφερθεί ότι πολύ νωρίς από το 330 μ.Χ., ο Αυτοκράτορας Μέγας Κωνσταντίνος εγκαινίασε την κατασκευή μιας μεγάλης τρίκλιτης βασιλικής, εφαρμογή αυτοκρατορικού σχεδίου, αφιερωμένη στην «του Θεού Σοφία», δηλαδή στον Υιό και Λόγο του Θεού, στο δεύτερο πρόσωπο της Αγίας Τριάδος.

Μετά το Έδικτο των Μεδιολάνων το 313 μ.Χ., κατά το οποίο ο Χριστιανισμός έγινε νόμιμη θρησκεία, εκ μέρους του Μ. Κωνσταντίνου εφαρμόστηκε ένα μεγάλο οικοδομικό πρόγραμμα για την ανέγερση ναών, που ήσαν αφιερωμένοι στον Ιησού Χριστό, όπως:

• της Γεννήσεως στη Βηθλεέμ
• της Αναστάσεως στην Ιερουσαλήμ
• στο Σωτήρα Χριστό (σε πρώτη φάση), στο λόφο Λατερανό στη Ρώμη
• στην Αγία Σοφία Κωνσταντινουπόλεως

Ο πρώτος ναός της Αγίας Σοφίας, ως τρίκλητη βασιλική, ολοκληρώθηκε το 360 μ.Χ.  από τον υιό του Κωνσταντίνου τον Κωνστάντιο. Μέσα σε αυτόν ακούστηκαν οι πύρινοι λόγοι του Χρυσοστόμου, του Ναζιανζηνού και αναγνώστηκαν τα πρακτικά της Β’ Οικουμενικής Συνόδου και το Σύμβολο της Πίστεως.

Ο ναός πυρπολήθηκε από το εξαγριωμένο πλήθος το 404 μ.Χ. και ανακατασκευάστηκε πάλι στην ίδια θέση ως Αγία Σοφία. Τα εγκαίνια του δεύτερου ναού έγιναν από τον Θεοδόσιο Β' στις 10 Οκτωβρίου 415 μ.Χ. και ο ναός αυτός ακολουθούσε τον τύπο της Κωνσταντίνειας τρίκλιτης βασιλικής. Και ο δεύτερος ναός της Αγίας Σοφίας πυρπολήθηκε το 532 μ.Χ. κατά τη φοβερή εξέγερση της «Στάσης του Νίκα».

Πολύ γρήγορα, μετά από 39 ημέρες, στις 23 Φεβρουαρίου του 532 μ.Χ., άρχισε η ανακατασκευή του τρίτου Πατριαρχικού ναού από τον Ιουστινιανό, τον οποίο εγκαινίασε στις 27 Δεκεμβρίου του 537 μ.Χ., με μηχανικούς τους Αρχιτέκτονες και Μαθηματικούς, Ανθέμιο από τις Τράλλεις και Ισίδωρο από τη Μίλητο.

Θεωρείται επαξίως θαύμα της Πρωτοβυζαντινής Αρχιτεκτονικής, πρότυπο κατασκευής με άριστα υλικά που ελήφθησαν από όλο το γνωστό κόσμο. Η Στατική θεώρηση υπήρξε πρωτοποριακή, τολμηρή, ευφυής και απλή, με τη στήριξη του τρούλου - θόλου στο μεσαίο κλίτος σε τέσσερα (4) ορθογώνια χωρικά πλαίσια σε τύπο κιβωρίου και τη μεταφορά των φορτίων του τρούλου στα στηρίγματα - πεσσούς μέσω τεσσάρων σφαιρικών τριγώνων.

Η αρχιτεκτονική του ναού, ξεπερνώντας τα πρότυπα της Κωνσταντίνειας Αρχιτεκτονικής, δημιούργησε ένα νέο τύπο της τρουλαίας βασιλικής με περίκεντρη κάτοψη σε πλήρη ανάπτυξη, με υπερώα, αψίδα εκτός του ορθογωνίου του σώματος, νάρθηκα, εξωνάρθηκα, τρίστωο αίθριο και συνοδευόταν από πλήθος προσκτισμάτων και με τη Συμμετρία και Αρμονία των μερών να είναι κυρίαρχα στοιχεία.

Δεν ήταν το δόμημα μόνο αποτέλεσμα κατασκευαστικής ανάγκης και αισθητικής επιδίωξης, αλλά μέσω αυτού ανερχόταν ο άνθρωπος σε ένα υψηλότερο επίπεδο. Ήταν ο λατρευτικός χώρος που εξέφραζε με τέλειο τρόπο την πνευματική δύναμη της εποχής, στον οποίο τελούταν το λατρευτικό γεγονός κατά ουράνιο τρόπο, κάτω από τον ουράνιο θόλο που έλαμπε με τα ψηφιδωτά, όπως το στερέωμα με τα άστρα.

Με σύμβολα, μυστήρια και εικόνες σε πνευματικές και ορατές μορφές αποκαλυπτόταν ολόκληρος ο πνευματικός κόσμος. Η Αρχιτεκτονική ήταν άρρηκτα συνδεδεμένη με τη Θεολογία και επηρεάζονταν μεταξύ τους.

Το Σχέδιο της Αγίας Σοφίας μεταβίβαζε ένα νόημα το οποίο υπερέβαινε την ορατή μορφή της κατασκευής, μέσω του οποίου μεταφερόταν το περιεχόμενο και η ιδέα που εξέφραζε το έργο. Ιδέα η οποία είχε εκφρασθεί από τις αρχιτεκτονικές μορφές, από το Συμβολισμό με θεολογικούς και πολιτικούς όρους και με πνευματικότητα. Ήταν χώρος κοσμικής δημιουργίας, που ταυτιζόταν με το θείο Αρχέτυπο, χρησιμοποιώντας τη μυστική γλώσσα των αρχιτεκτονικών εκφράσεων.

Ο πολυθρύλητος Ναός της Αγίας Σοφίας αποτυπώνει τη μετάβαση από το αρχαίο Ελληνικό κόσμο στο Βυζαντινό, που τελικά, μετά την πρώτη Αλωση της Πόλεως από τους Λατίνους το 1024 μ.Χ., γίνεται πλέον Ελληνικός. Η στέρεη και η βαθιά ελληνική παιδεία και η κατανόηση του κόσμου ήταν γνώρισμα όλων των εποχών της Ανατολικής Χριστιανικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας (Βυζαντινής, Pars Orientis).

Το σχέδιο, η δομή και η λειτουργικότητα είναι άρρηκτα συνδεδεμένα μεταξύ τους , με το σχέδιο να είναι αποτέλεσμα και συνδυασμός του ισχυρού επιστημονικού υποβάθρου της ρωμαϊκής οικοδομικής και των ελληνικών μαθηματικών, ως υποσύνολο της γνώσεως του αρχαίου ελληνικού κόσμου. Μέσω της Αρχιτεκτονικής προβάλλεται η ιδεολογία και η πολιτική σκέψη του Ιουστινιανού, με στόχο την ανασύσταση, ανανέωση της ενιαίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας και την αναβίωση μορφών και ύφους του Ελληνορωμαϊκού πολιτισμού.

Υπήρξε μοναδική σε σχέδιο, μέγεθος και πλούτο κατασκευή ευχαριστίας, από τον τελευταίο μεγάλο Ρωμαίο Αυτοκράτορα τον Ιουστινιανό στον Υιό και Λόγο του Θεού, για την επικράτηση του στη Στάση του Νίκα.

Στα καθ' Ημάς:

Αν λοιπόν η χώρα μας, με τέτοιο Αφήγημα ριζωμένο στην πραγματικότητα και στη δημιουργία και με τέτοιο Σύμβολο παγκόσμιας ακτινοβολίας, δεν μπορεί να παράγει Υψηλή Στρατηγική και αντίστοιχες Πολιτικές, ούτε μπορεί να αξιοποιήσει τη μονομερή και αυθαίρετη ενέργεια της Τουρκίας και την πολιτισμική βεβήλωση της Αγίας Σοφίας, σε μια κατάφωρη παραβίαση του Διεθνούς Δικαίου και του Ευρωπαϊκού κεκτημένου, τότε τα πράγματα είναι αρνητικά για εμάς.

Οποιαδήποτε αναφορά γίνεται, τουλάχιστον από τους Έλληνες, πρέπει να λαμβάνει υπόψη και τα τρία ρεύματα, τις τρείς ιστορικές ροές. Δεν είναι η Αγία Σοφία μόνο ένα Μνημείο Παγκόσμιας Ακτινοβολίας, αλλά έχει εθνική ταυτότητα και κουβαλάει μέσα της, συνεχώς τα φορτία της Πνευματικότητας, του Συμβολισμού και της Θεολογίας που ορίζουν και το χαρακτήρα του.

Καθαγιασμένος τόπος που αγιάστηκε όχι μόνο από την «Του Θεού Σοφία», αλλά και από τους Άγιους, Μάρτυρες και ανθρώπους που συμμετείχαν στα λειτουργικά δρώμενα, στις ψαλμωδίες, στις ομιλίες και από αυτούς τους 23.000 πιστούς, που βρήκαν καταφύγιο στην Αγία Σοφία και σφαγιάστηκαν στις 29 Μαΐου 1453, το βράδυ της Αλώσεως.

Έτσι αντικειμενικά μπορεί να χαρακτηριστεί η τοποθέτηση, στις 10/07/2020, του κ. Μητσοτάκη χλιαρή, ελλιπής, άψυχη, μαρμαρωμένη, με αδιάφορη γλώσσα και πνεύμα το οποίο δυστυχώς ερμηνεύεται εύκολα από τους Τούρκους και ως μη ουσιαστική και αδύναμη αντίδραση για τη μετατροπή του Μουσείου σε Τέμενος - Τζαμί.

Ούτε αναφέρθηκε στη σημασία που έχει η Αγία Σοφία για τους Χριστιανούς και ιδιαιτέρως για τους Έλληνες και την Ορθοδοξία. Είναι ο Ναός Σύμβολο και Έμβλημα του Οικουμενικού Χριστιανισμού και ιδιαιτέρως του Ελληνισμού. Ο Παρθενώνας πιστοποιεί και εκφράζει τον αρχαίο Ελληνισμό, η Αγία Σοφία πιστοποιεί και εκφράζει το νέο Ελληνισμό. 

Και στην περίπτωση της Αγίας Σοφίας, η σημερινή πολιτική εξουσία αντιδρά χωρίς αντανακλαστικά, χωρίς κινητοποιήσεις και ενημέρωση, τόσο στο εσωτερικό όσο και στο εξωτερικό, με διχαστικές στο εσωτερικό αντιλήψεις και συμπεριφορές ακατανόητες εθνικά, που συνεργούν και φέρνουν πιο κοντά την «Πτώση», την «Άλωση» και την ηττοπάθεια στους Έλληνες και τη γεωπολιτική συρρίκνωση.

Παρόμοιες συνθήκες διχασμού και εσωτερικών διενέξεων, ερίδων και αντιθέσεων είχαν δημιουργηθεί πριν την Άλωση και τη διευκόλυναν πολύ σημαντικά. Ακόμη και αυτή η μετατροπή, από Μουσείο σε Τέμενος - Τζαμί, υπακούει και ακολουθεί την προσωπική πολιτική του Ερντογάν, που έχει στόχο την αναθεώρηση του κοσμικού κράτους του γενοκτόνου Κεμάλ Ατατούρκ και την αναθεώρηση της Συνθήκης της Λωζάνης και ακόμα γενικότερα, την αποδόμηση του Ατατούρκ και την καταγραφή της ευθύνης του για τη μείωση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, με την υπογραφή της Συνθήκης.

Συγχρόνως, η υποκειμενική πολιτική του Ερντογάν αντιστοιχεί στους σκοπούς και στα δεδομένα της αντικειμενικής πολιτικής της Τουρκίας, που είναι ξανά η δημιουργία της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, με όρους κυριαρχίας και όχι θρησκευτικότητας.

Οι επιδιώξεις των Τούρκων κινούνται όπως τα παγόβουνα, που το μεγαλύτερο μέρος τους είναι κρυμμένο στο νερό και παρουσιάζονται σιγά - σιγά.

Και απέναντι σε αυτήν την επικίνδυνη Στρατηγική της Τουρκίας εμείς, πέρα από το ότι δε διαθέτουμε Εθνική Στρατηγική, αντιμετωπίζουμε την όλη κατάσταση με άγνοια, ηθικολογίες, πολιτική ελαφρότητα και τυχαιόητα, με μια αδρανή, αμήχανη και "Μαρμαρωμένη Κυβέρνηση".            

Δρ. Απόστολος Ε. Παπαφωτίου

Πολιτικός Μηχανικός Ε.Μ.Π.

Οικονομολόγος Ε.Κ.Π.Α.

"οὐ τοῖς ἄρχειν βουλομένοις μέμφομαι, ἀλλὰ τοῖς ὑπακούειν ἑτοιμοτέροις οὖσιν" Ερμοκράτης, Θουκυδίδου "Ιστορίαι" [4.61.5]

"Σε μια περίοδο που ένας ολόκληρος κόσμος έχει εισέλθει σε μια διαδικασία αλληλοεπίδρασης, τους πυρήνες των νέων κέντρων ισχύος θα αποτελέσουν οι κοινωνίες, οι οποίες θα κατορθώσουν να διατηρήσουν ακμαία την αυτοπεποίθηση τους. Αντιθέτως εκείνες οι κοινωνίες που έχοντας χάσει την αυτοπεποίθηση τους αποδέχθηκαν να γίνουν περιφερειακά στοιχεία άλλων κοινωνιών μετά από μια ψυχολογική κατάρρευση θα μείνουν αντιμέτωπες και με το κίνδυνο της στρατηγικής της διάλυσης".

Το παράθεμα αυτό το οποίο ανήκει στον Αχμέτ Νταβούτογλου, πρώην πρωθυπουργό, στο βιβλίο του με τίτλο «Το Στρατηγικό Βάθος - Η Διεθνής Θέση της Τουρκίας» Εκδόσεις Ποιότητα 2010, αποκαλύπτει εντυπωσιακά τη γεωστρατηγική αντίληψη της νεοοθωμανικής Τουρκίας. Δεν έχει πλέον προφητικό χαρακτήρα, αλλά ρεαλιστικό και ήδη μεθοδικά υλοποιήσιμο.

Επιπλέον δεικνύει συγκαλυμμένα ότι στόχος της Τουρκίας δεν είναι μόνο η μερική επίλυση και τακτοποίηση και διευθέτηση των ζητημάτων με την Ελλάδα, αλλά η Στρατηγική της διάλυσης της κοινωνίας μας, έτσι ώστε η πατρίδα μας να καταλήξει προτεκτοράτο και δορυφόρος της Τουρκίας.

Αυτό πρέπει να ληφθεί υπόψη από εμάς και ιδιαίτερα από τους θιασώτες της "ρεαλιστικής πολιτικής" και τους "πρόθυμους". Δηλαδή ότι τα προβλήματα με την Τουρκία δεν σταματούν με τον καθορισμό της ΑΟΖ, της υφαλοκρηπίδας μεταξύ των δύο χωρών, αλλά συνεχίζουν στην αμφισβήτηση της ελληνικής κυριαρχίας στα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου, στην αποστρατικοποίηση αυτών και ακολουθούν τα Δωδεκάνησα, η Θράκη, η Κύπρος, χωρίς να αποκλείεται και η Κρήτη, με σταθερή στρατηγική τη συνεχή διεκδίκηση ελληνικού χώρου. Η Τουρκία, όπως η Γερμανία του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, χρειάζεται ζωτικό χώρο για να επεκταθεί και να καλύψει τις ανάγκες (Lebensraum) και αυτόν θα τον πάρει από τους «γειτόνους», ιδιαίτερα από την Ελλάδα, μια και ο χώρος της είναι μοναδικός σε ομορφιά, πολιτισμό, πλούτο και ενεργειακά αποθέματα και η κυβέρνηση Μητσοτάκη με την πολιτική του κατευνασμού, του ενδοτισμού, και της αδράνειας που ακολουθεί τρέχοντας πίσω από τις εξελίξεις, αποτελεί μοναδική ευκαιρία για τον Ερντογάν να πετύχει τους στόχους του. 

Αυτή η πολιτική της Τουρκίας ξεδιπλώνεται με ιδιαίτερη επιτυχία χρονικά εφαρμόζοντας τους όρους του εθνικού όρκου του Κεμάλ, συνεχώς από το 1920. Αρκεί σε αντιδιαστολή να αναφέρουμε την ανικανότητα του ελληνικού κράτους να διατηρήσει ότι του ανήκει και να στηρίξει τον Ελληνισμό, όχι μόνο εκτός των Εθνικών Συνόρων, με παραδείγματα τις χώρες της Βαλκανικής, τη Μικρασιατική Καταστροφή (1922), τα νησιά Ίμβρος, Τένεδος, την Κωνσταντινούπολη (1956), την Αίγυπτο, την Κύπρο (1974), αλλά και εντός συνόρων τα Ίμια (1996). Εμείς δεν έχουμε εχθρούς μόνο τους Τούρκους, αλλά και το άναρχο και αρνητικό για εμάς  διεθνές σύστημα και περιβάλλον που υπάρχει σήμερα και το οποίο νομοτελειακά τιμωρεί όσα κράτη δεν μεριμνούν για την αυτοπροστασία τους. Και παρά το ότι στη βάση του πολιτισμού μας διαθέτουμε τον πατέρα της Σχολής Σκέψης των Διεθνών Σχέσεων και των Στρατηγικών Σπουδών τον Θουκυδίδη.

Η μελέτη των έργων του μας παρέχει τα αναγκαία εργαλεία για την ανάλυση της διεθνούς πολιτικής, χωρίς όμως να έχουμε διδαχθεί τίποτε από αυτόν, ούτε έχουμε εφαρμόσει Πολιτικές Αποτροπής έναντι της Τουρκίας. Απεναντίας, η Τουρκία εφαρμόζει εναντίον μας, όλα τα χρόνια, τη Στρατηγική της Εξουθένωσης, της Φθοράς, της Υπεροχής σε υλικά μέσα και μεθοδικά εργάζεται για την μεγάλη αλλαγή στο Συσχετισμό Ισχύος με την Ελλάδα, σε όλα τα επίπεδα, οικονομικά, διπλωματικά, στρατιωτικά, αυξάνοντας την ισχύ της και μεγαλώνοντας την απόσταση από τη  Πολιτική του Κατευνασμού που με ιδιαίτερη επιμέλεια η κυβέρνηση Μητσοτάκη υιοθετεί και εφαρμόζει ακολουθώντας τη ρήση του Συρακουσίου στρατηγού Ερμοκράτη ως προς την υποταγή.

Και δεν είναι για την χώρα μας οι σχέσεις με την Τουρκία μόνο θέμα αριθμητικών δυνάμεων, είναι θέμα εθνικής ομοψυχίας, φρονήματος, ηρωισμού, αποφασιστικότητας, θέλησης για την αξιοποίηση και μεγιστοποίηση των μεγάλων πλεονεκτημάτων που διαθέτει η πατρίδα μας. Ισχυρό στρατό με ακμαίο ηθικό που δεν πρέπει να ποδηγετείται και λαό που μπορεί εύκολα να ξεφύγει από τον παρασιτισμό και την αδιαφορία που του καλλιεργεί και επιβάλλει η κυβέρνηση που τον θέλει οπαδό και όχι πολίτη. Έχει φροντίσει το πολιτικό σύστημα να εξαρτώνται τα κυρίαρχα εθνικά δικαιώματα από τη βούληση τρίτων χωρών και ο ελληνικός λαός να αμείβεται με ένα παρασιτικό καταναλωτισμό και μία πελατειακή σχέση. Το δε προσωπικό που απαρτίζει το πολιτικό, πολιτειακό σύστημα και ο παραπολιτικός περίγυρος είναι σταθερά ανεπαρκές, κατ’ επιλογή κάτω του μετρίου και δεν έχει το ανάστημα και τη βούληση να λύνει ιστορικά προβλήματα τέτοιου μεγέθους κατά τρόπο αλώβητο για τη πατρίδα.

Αντί να ενημερώσουν και κινητοποιήσουν το λαό, να χαλυβδώσουν το φρόνημα του και να  πετύχουν ένα αρραγές εθνικό μέτωπο, απεναντίας τον εκμαυλίζουν εντατικά, ιδιαίτερα το τελευταίο διάστημα, με σύμμαχο τα Μ.Μ.Ε. και συστηματικά δημιουργούν μία εικονική πραγματικότητα. Ακόμη τεχνουργούν και σκηνοθετούν τα πράγματα ώστε κανένας από τους πολιτικούς να μην έχει ευθύνη. Όπως ευθύνη δεν έχουν αυτοί που δημιούργησαν δημόσιο χρέος 360 δις ευρώ, αυτοί που μείωσαν το Α.Ε.Π. κατά 27% χωρίς να είναι αποτέλεσμα πολέμου, αυτοί που κατέστησαν τους πολίτες και τις επόμενες γενεές συνεχώς για χρόνια οφειλέτες και εξαρτώμενους. Όπως κανένας δεν έχει ευθύνη ότι η Ελλάδα είναι πέμπτη χώρα παγκοσμίως στις καταθέσεις 65 δις ευρώ στις εξωχώριες εταιρείες (offshore). Ούτε έχουν γενικότερη ευθύνη το ότι δύο υπουργοί Εθνικής Αμύνης είναι τρόφιμοι φυλακών. Ούτε το ότι δεν διαθέτουμε Ελληνική πολεμική βιομηχανία την εποχή της τεχνολογίας, σε αντίθεση με την Τουρκία που έχει απογειωθεί. Και όλα αυτά τα χρήματα λείπουν από την πατρίδα και από το να είμαστε ετοιμοπόλεμοι ανά πάσα στιγμή.

Η κυβέρνηση Μητσοτάκη συμπεριφέρεται σαν το πρόβλημα να μην είναι ελληνικό και θα πρέπει να επιλυθεί από άλλους. Αγνοεί ότι είμαστε μόνοι μέσα σε εθνική μοναξιά, χωρίς έμπρακτη υποστήριξη από κανένα φίλο, απεναντίας μας σπρώχνουν σε μια έντιμη για αυτούς, άτιμη και προδοτική για εμάς ελληνοτουρκική συμφωνία, στη οποία εάν δεν αντιδράσουμε θα εξελιχθεί σε μεγαλύτερη συμφορά ακόμα και από την Μικρασιατική Καταστροφή του 1922.

("οὐ τοῖς ἄρχειν βουλομένοις μέμφομαι, ἀλλὰ τοῖς ὑπακούειν ἑτοιμοτέροις οὖσιν" - Μετάφραση: "Δεν κατηγορώ εκείνους που θέλουν να άρχουν, αλλά εκείνους που είναι υπερβολικά πρόθυμοι να υποτάσσονται στους άλλους")

Δρ. Απόστολος Ε. Παπαφωτίου

Πολιτικός Μηχανικός Ε.Μ.Π.

Οικονομολόγος Ε.Κ.Π.Α.