Επιδρομή μηχανημάτων στο εσωτερικό της Αγίας Σοφίας Κωνσταντινουπόλεως: Ένα εθνικό εργοτάξιο

Κατάπληκτοι έμειναν σε ολόκληρο τον κόσμο όσοι είδαν σε φωτογραφίες  τα φορτηγά, γερανούς και οικοδομικά υλικά στο εσωτερικό της Αγίας Σοφίας στην Κωνσταντινούπολη. Την ίδια κατάπληξη ένιωσαν και πολλοί Τούρκοι επιστήμονες, αρχιτέκτονες, αρχαιολόγοι, ιστορικοί οι οποίοι είδαν από κοντά το εσωτερικό της Αγίας Σοφίας να μετατρέπεται σε εργοτάξιο ενός γενικού έργου. Τα εν λόγω μηχανήματα συμμετέχουν σε εργασίες προστασίας και επισκευής του φέροντα οργανισμού της Μεγάλης Εκκλησίας, με ιδιαίτερη έμφαση στην ενίσχυση της ικανότητας του δομήματος να αναλαμβάνει επιτυχώς σεισμικές φορτίσεις. 

Εικ.1 Εργασίες στο εσωτερικό της Αγίας Σοφίας Κωνσταντινουπόλεως. Πηγή: parallaximag.gr

Οι φωτογραφίες απεικονίζουν μεγάλα οχήματα με βαρύ εξοπλισμό εισερχόμενα από την «Βασίλειο Πύλη» να κινούνται σε προσωρινό δάπεδο, πάνω στο υπάρχον, το οποίο κατά την επιστημονική επιτροπή αποτελεί ένα  πολυστρωματικό σύστημα προστασίας που αποτελείται από κετσέ (μάλλινο ύφασμα), άμμο, κόντρα πλακέ, ξύλινο σκελετό, XPS, ηχομονωτική στρώση, μεταλλική επικάλυψη, μέσω του οποίου θεωρείται ότι μεταφέρονται στο σταθερό μαρμάρινο δάπεδο μειωμένα τα φορτία λόγω κατανομής αυτών σε ολόκληρη την επιφάνεια του τεχνητού προσωρινού δαπέδου. Οι επιβαρύνσεις από τη χρήση βαρέων οχημάτων και τη λειτουργία τους ενδέχεται να μην είναι άμεσες αλλά σίγουρα είναι προσθετικές στο πέρασμα του χρόνου εξασθενίζοντας τον οργανισμό του μνημείου. Για την κατανόηση των εργασιών που πραγματοποιούνται θα έπρεπε οι πολλές απαιτούμενες μελέτες, γενικές και ειδικές, να είναι προσβάσιμες, εύκολα διαθέσιμες και να έχουν εγκριθεί από τους αρμόδιους Τουρκικούς και διεθνείς φορείς. Δίδεται η εντύπωση ότι αυτό δεν έχει συμβεί. Μια ιστορική αναδρομή κρίνεται απαραίτητη για την αντίληψη των δυσκολιών επέμβασης και κατανόησης του τρόπου που επιβάλλονται να γίνονται.

Εικ.2 Εργασίες στο εσωτερικό της Αγίας Σοφίας Αγία Σοφία Κωνσταντινουπόλεως. Πηγή: x.com

Ιστορία του Μνημείου

Η σημερινή Αγία Σοφία είναι η τρίτη κατά σειρά που κατασκευάστηκε στην ίδια θέση με τις προηγούμενες δύο.

 Α) Συγκεκριμένα η πρώτη ήταν τρίκλιτη βασιλική με ισοπλατή νάρθηκα και ισοπλατές τετραμερές αίθριο στα δυτικά και έφερε υπερώα. Ανατολικά κατέληγε εκτός ορθογωνίου σε αψίδα εσωτερικά ημικύκλιο και εξωτερικά ημιεξάγωνο. Άρχισε να κατασκευάζεται από τον Μ. Κωνσταντίνο και εγκαινιάστηκε από τον διάδοχο και υιό του Κωνστάντιο το 360 μ.Χ. Καταστράφηκε από πυρκαγιά και στην θέση της ανεγέρθηκε η δεύτερη.

Β) Η επόμενη Βασιλική ήταν πεντάκλιτη με ισοπλατή νάρθηκα και τρίστωο ισοπλατές αίθριο η οποία κατέληγε ανατολικά σε ημικυκλική αψίδα εκτός του ορθογωνίου της Βασιλικής. Έφερε υπερώα πάνω από τα κλίτη και τον νάρθηκα. Κατασκευάστηκε από τον Θεοδόσιο Β΄ το 415 μ.Χ. Καταστράφηκε κατά την στάση του Νίκα το 532 μ.Χ.

Εικ.3 Κάτοψη ισογείου Αγίας Σοφίας Κωνσταντινουπόλεως. Πηγή: Η ελληνική συμβολή στη συντήρηση της Αγια-Σοφιάς. Αντωνία Μοροπούλου, Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδας.

τελευταία Βασιλική οικοδομήθηκε περίπου στην θέση των προηγουμένων από τον αυτοκράτορα Ιουστινιανό το 532 μ.Χ, σε σχέδια των αρχιτεκτόνων Ανθέμιου από τις Τράλλεις και Ισίδωρου από την Μίλητο (μαθηματικών και μηχανοποιών). Είναι  για την εποχή του ένας επαναστατικός νεωτερισμός ο οποίος αποτελεί την αρχή της Βυζαντινής αρχιτεκτονικής μετά το πέρας της Κωνσταντίνειας αρχιτεκτονικής και την ολοκλήρωση της Ρωμαϊκής αρχιτεκτονικής. Πρόκειται για μία τρίκλιτη Βασιλική, σε  τύπο περίκεντρου κτιρίου, η οποία στο κέντρο της καλύπτεται με υπερυψωμένο τρούλο πάνω σε τετράγωνη απόληξη που στηρίζεται σε 4 ογκώδεις πεσσούς σε (καθαρές) αποστάσεις 31,00 μ. μεταξύ τους οι οποίοι συνδέονται μεταξύ τους με υπερώα τόξα διαμέτρου 33,00 μ.  Ο τρούλος, διαμέτρου 33,00 μ. και ύψους 56,20 μ. στηρίζεται σε τέσσερα σφαιρικά τρίγωνα (παρωτίδες).Τα σφαιρικά τρίγωνα είναι οι γωνίες της τετράγωνης βάσης του τρούλου οι οποίες καμπυλώνουν προς τα πάνω μέσα στον τρούλο και μεταφέρουν τα φορτία. Ο φέρων οργανισμός συμπληρώνεται με δύο μεγάλα ημιθόλια κατά τον μεγάλο άξονα, τέσσερα μικρά ημιθόλια που στηρίζονται στους μεγάλους και μικρούς πεσσούς και δύο ημικυλινδρικούς θόλους πάνω από τη βασιλική πύλη και από το Ιερό Βήμα. Ολόσωμοι κίονες ποικίλων υψών μεταφέρουν τα φορτία στο έδαφος μέσω της θεμελίωσης. Το σχέδιο συμπληρώνεται με την αψίδα του ιερού ανατολικά του ορθογωνίου ενώ δυτικά προστίθενται νάρθηκας και εξωνάρθηκας και μια μεγάλη υπαίθρια αυλή που περιβάλλεται από στοές.

Εικ.4 Αγία Σοφία Κωνσταντινουπόλεως. Πηγή: en.wikipedia.org/wiki/Hagia_Sophia#

Επισκευές και Αποκαταστάσεις των ζημιών από σεισμούς

Αναφέρονται μερικοί από τους πιο καταστρεπτικούς σεισμούς που προξένησαν σημαντικές βλάβες στον ναό:

1. Σεισμοί του 553, 557, 559 μ.Χ. προκάλεσαν την κατάρρευση του ανατολικού τμήματος του τρούλου, την καταστροφή του Σκευοφυλακίου και του Ιερού. Το 562 μ.Χ. ο Ισίδωρος ο Νεότερος ανέλαβε την αποκατάσταση του ναού. Ο νέος τρούλος ανυψώθηκε κατά 6,50 μ. και οι πεσσοί ενισχύθηκαν με αντηρίδες.
2. Σεισμός το 869 μ.Χ.: έγιναν επεμβάσεις στα τύμπανα του τρούλου και στα παράθυρα του.
3. Σεισμοί στο διάστημα 989 - 995 μ.Χ.: επεμβάσεις στον τρούλο από τον Αρμένιο αρχιτέκτονα Trdat.
4. Επί Μιχαήλ Η' του Παλαιολόγου (1261- 1282) ο ναός επισκευάστηκε και προστέθηκαν αντηρίδες στην νοτιοδυτική πλευρά. Το 1317 ο αυτοκράτορας Ανδρόνικος Β΄ ενίσχυσε τον ναό κατασκευάζοντας 4 αντηρίδες στο βορειοανατολικό και βορειοδυτικό τμήμα.
5. Σεισμός το 1346 προκάλεσε την κατάρρευση του ανατολικού τεταρτοσφαιρίου του τρούλου με ζημιές στο εσωτερικού του ναού.
6. Το 1354 οι αρχιτέκτονες Γεώργιος Συναδινός Αστράς από την Μυτιλήνη και ο Giovanni Peralta από την Ιταλία επισκεύασαν το ανατολικό τεταρτοσφαίριο.
7. Κατά την περίοδο του Αμπντούλ Μεσίτ (1823- 1861) η Αγία Σοφία ανακαινίστηκε από τους Ελβετούς αρχιτέκτονες Gaspare και Giuseppe Fossati. Συγκεκριμένα, ο τρούλος το διάστημα 1847 - 1849 ενισχύθηκε με σιδερένιους δακτυλίους όπως και 13 κίονες που είχαν πάρει κλίση.
8. O σεισμός του 1894 επέβαλλε επεμβάσεις οι οποίες άρχισαν να υλοποιούνται το 1910. Συγκεκριμένα έγινε συντήρηση και κάλυψη με  επίχρισμα των ψηφοθετημένων επιφανειών.
9. Το 1926 ο τρούλος ενισχύθηκε πάλι με ένα σιδερένιο δακτύλιο και έγινε αντικατάσταση των φύλλων μολύβδου του τρούλου με νέα.
10. Το 1932 λίγο πριν τη λειτουργία της ως Μουσείο έγινε μεγάλη συντήρηση των ψηφιδωτών.
11. Σημαντική υπήρξε η συμμετοχή της Ελλάδος στη προστασία του μνημείου η οποία βασίστηκε στο πρωτόκολλο συνεργασίας μεταξύ του πανεπιστημίου του Βοσπόρου, του πανεπιστημίου του Princeton και του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου (ΕΜΠ) το οποίο υπογράφτηκε στις 19 Μαρτίου του 1994 και με ισχύ μέχρι το 2000. Στόχος του πρωτοκόλλου ήταν η αντισεισμική προστασία του μνημείου μέσω της έρευνας των υλικών και της ανάπτυξης συμβατών υλικών αποκατάστασης με παράλληλη έρευνα του ψηφιδωτού διακόσμου για την συντήρηση και ανάδειξη του.

Εικ.5 Αγία Σοφία Κωνσταντινουπόλεως. Πηγή: A.Savin, Wikipedia

Αποδεικνύεται ότι για να στέκεται το μνημείο και να αντέχει στις σεισμικές καταπονήσεις και στη φθορά του χρόνου και στις κλιματικές αλλαγές, η συντήρηση, η προστασία και η αποκατάσταση των ζημιών πρέπει να γίνεται συστηματικά και σε μικρά χρονικά διαστήματα καθόσον ισχυροί σεισμοί πλήττουν την Κωνσταντινούπολη κάθε περίπου 30 χρόνια. Έτσι το μνημείο στα 1500 χρόνια ζωής έχει δεχθεί μεγάλο αριθμό σεισμικών καταπονήσεων με μεγάλο μέγεθος και υψηλή ένταση και αρκετές βλάβες, η αποκατάσταση των οποίων επέβαλλε επισκευές, συμπληρώσεις και ανακατασκευές, οι οποίες χρονικά διέφεραν στα υλικά, στις τεχνικές κατασκευής, στη τεχνογνωσία και στην ποιότητα εκτέλεσης των έργων. Η ποικιλία των επεμβάσεων αυξάνει τις δυσκολίες και πολλαπλασιάζει την αναγκαιότητα συνεχούς, σταθερής διεπιστημονικής και παγκόσμιας μέριμνας. Ιδιαίτερα όταν το μνημείο ανήκει στο corpus της Παγκόσμιας Κληρονομιάς απαιτεί διαδικασίες διαφάνειας, δημοσιότητας και διεθνούς συνεννόησης.

Συγχρόνως, η ανυπολόγιστη ιστορική αξία του μνημείου καθιστά την προστασία και συντήρηση του μνημείου φροντίδα όχι μόνο της Τουρκικής κυβέρνησης αλλά και της παγκόσμιας πολιτιστικής κοινότητας. Ως μνημείο της Παγκόσμιας Κληρονομιάς έχει γραφτεί στον κατάλογο της UNESCO και στον κατάλογο του World Monuments Watch που αφορά τα μνημεία με το μεγαλύτερο κίνδυνο. Η UNESCO, βάσει των συμβάσεων που έχει συνυπογράψει η Τουρκία, οφείλει να έχει λάβει πλήρη ενημέρωση, πλήρη τεχνικό φάκελο, πλήρη μελέτη επιπτώσεων (Heritage Impact Assessment) και να έχει στείλει επιτόπια αποστολή αξιολόγησης. Το ανωτέρω φαίνεται ότι δεν έχει συμβεί. Ακόμη γεννάται  το ερώτημα εάν έχει γνωμοδοτήσει για την είσοδο βαρέων μηχανημάτων στο εσωτερικό της Αγίας Σοφίας με τόσο εύθραυστο δάπεδο κάτω του οποίου  βρίσκονται παλαιότερες στρώσεις. Να ληφθεί υπόψη ότι κάτω από το σημερινό μαρμάρινο δάπεδα την Αγίας Σοφίας βρίσκονται μεγάλες δεξαμενές που δέχονται τα νερά της βροχής από τους τρούλους και θόλους όπως και φρέατα, στοές, κανάλια, αγωγοί και η θεμελίωση σε μεγάλο τμήμα της κάτοψης του τρίτου ναού,  των δύο προηγουμένων βασιλικών.

Εικ.6 Αγία Σοφία Κωνσταντινουπόλεως. Πηγή: Αγία Σοφία. Ο Ναός της Αγίας του Θεού Σοφίας. Δετοράκης Θεοχάρης.

Προβληματισμοί, Ανησυχίες, Υποψίες

Η βιασύνη με την οποία μεταφέρονται αυτοκίνητα, γερανοί, υλικά  και στήνονται οι 4 μεταλλικοί πυλώνες δημιουργούν βάσιμους προβληματισμούς, ανησυχίες και υποψίες για την ταχεία καταπόνηση του μνημείου λόγω και της αλλαγής του εσωτερικού μικροκλίματος και του περιβάλλοντος που δημιουργήθηκε από την μετατροπή της Αγίας Σοφίας από Μουσείο σε θρησκευτικό τέμενος - τζαμί, ζημιές οι οποίες αρχίζουν να παρουσιάζονται με ιδιαίτερη ένταση μετά το 2020.

Το νέο περιβάλλον, οι βαριές κρεμαστές κουρτίνες, τα επιδαπέδια παχιά χαλιά, το μεγάλο  χωρίς έλεγχο πλήθος των πιστών που προσεύχονται, οι μεγάλες διαφορές της θερμοκρασίας, η μεταβαλλόμενη υγρασία, ο αερισμός, η σκόνη, η προσαρμογή του ναού στις νέες επιβαρυμένες χρήσεις, φαίνεται ότι επιβαρύνουν σημαντικά  το μνημείο και ιδιαιτέρως τον τεράστιο κεντρικό τρούλο και τα ψηφιδωτά σε αυτό. Η  αποκατάσταση δε των ζημιών απαιτεί την κατασκευή υπερυψωμένου δαπέδου εργασίας, από προσωρινή μεταλλική κατασκευή, σε μεγάλο ύψος 43,50 μέτρων στηριζόμενο στους 4 πυλώνες. Εργασίες οι οποίες πρέπει να γίνονται  με τη χρήση ανθρωπίνων χεριών και όχι με βαρύ εξοπλισμό και  μηχανήματα  ενός εθνικού εργοταξίου.

Εικ.7 Αγία Σοφία Κωνσταντινουπόλεως. Πηγή: Φωτογραφία της Δήμητρας Στασινοπούλου

Συμπέρασμα

Για την Αγία Σοφία ο αρχιτεκτονικός τύπος που εφαρμόστηκε, οι καινοτομίες στον σχεδιασμό, η επιλογή της θέσης, οι εδραίοι όγκοι, τα υλικά δομής, ο στατικός φορέας, η αντοχή του στο χρόνο, η  μυστικιστική ατμόσφαιρα, το Θείο φως που διαρκώς εκπέμπει, όλα μαζί συνθέτουν ένα μνημείο που μεταδίδει σημασίες και μηνύματα που υπερβαίνουν την ορατή μορφή της κατασκευής του.

Δεν είναι η Αγία Σοφία ένα τέμενος, αλλά ένα Δαίδαλμα διεθνούς πολιτισμικής κυριότητας και μνήμης και θρησκευτικότητας και ακτινοβολίας και πολιτισμικής συνέχειας, ένας καθαγιασμένος τόπος που η οικουμένη δεν αποδέχεται ότι αντιμετωπίζεται με ευκαιριακή προχειρότητα και με όρους πολιτικής.

Συνεχής στόχος του Τουρκικού κράτους είναι η απομείωση της παγκόσμιας ακτινοβολίας της Αγίας Σοφίας και η υποβάθμιση και η μεταφορά του μνημείου σε περιορισμένο, Τουρκικό εθνικό πλαίσιο με θρησκευτικό χαρακτήρα, με εργαλεία τις συντηρήσεις και τις επισκευές.

Έτσι στις μέρες μας η Αγία Σοφία δεν βιώνει απλώς μια τεχνική, απαιτούμενη επέμβαση στην οποία η διεθνής συνεργασία και εποπτεία φαίνεται να απουσιάζουν, αλλά μια πολιτική οικειοποίηση κατά την οποία η Τουρκία  δεν μπορεί να συμφιλιωθεί με το ξένο παρελθόν της, με την αλλότρια κληρονομιά της. Ακόμη, δεν μπορεί να διαχειριστεί με όρους κατανόησης, και αντίληψης το τεράστιο αξιακό και  συμβολικό φορτίο που έχει κληρονομήσει. Απεναντίας συμπεριφέρεται στην κληρονομιά της  με πολιτική αυθαιρεσία, με προχειρότητα και με όρους επαναλαμβανόμενης κατάκτησης.

 

Δρ. Απόστολος Ε. Παπαφωτίου

Πολιτικός Μηχανικός Ε.Μ.Π.

Οικονομολόγος Ε.Κ.Π.Α.

Ξενάγηση στον Δίολκο στον Ισθμό της Κορίνθου

Με πρωτοβουλία του  Συλλόγου  Αρχιτεκτόνων Κορινθίας,  και με τη συμμετοχή της Ν.Ε. Τ.Ε.Ε. Κορινθίας και του Ιδρύματος Κορινθιακών Μελετών πραγματοποιήθηκε την Κυριακή 02 Νοεμβρίου 2025, ξενάγηση στο χώρο του Διόλκου, στον Ισθμό της Κορίνθου και στην ειδική θέση Ποσειδωνία. Αντικείμενο της ξενάγησης, όπως παρουσιάστηκε από τον γράφοντα, ήταν ο σχεδιασμός, η κατασκευή, η λειτουργία και η συντήρηση του μοναδικού αυτού έργου της Αρχαϊκής εποχής στην Κόρινθο.

Γενικά

Ο Δίολκος είναι ένα από τα μεγάλα έργα της αρχαιότητας στην Κορινθία. Γίνεται δεκτό ότι κατασκευάστηκε από τον τύραννο της Κορίνθου Περίανδρο τον 7ο - 6ο π.Χ. αιώνα ως κόμβος που συνδυάζεται άμεσα με τα αρχαία λιμάνια του Λεχαίου και των Κεγχρεών, αποτελώντας με αυτά μια ενότητα κατασκευαστική, στρατιωτική, λειτουργική και οικονομική. Στον Περίανδρο, ο οποίος ήταν ένας από τους 7 σοφούς της αρχαιότητας, αποδίδεται και η κατασκευή των δύο λιμένων. Ουσιαστικά είναι ένας καλοφτιαγμένος  λιθόστρωτος, αμαξιτός δρόμος, πλάτους 4,00μ. - 6,00μ., με δόμους κανονικού μεγέθους, ο ένας δίπλα στον άλλο, σε παράλληλες περίπου σειρές μεταξύ τους. Οι γραμμές των τροχών λόγω της κίνησης τους έχουν αποτυπωθεί και έχουν χαραχτεί σε απόσταση 1,45 μ. μεταξύ των (μεταξόνια απόσταση). Ο Δίολκος ακολουθεί το ανάγλυφο του εδάφους. Στο γνωστό τμήμα του, δεν παρατηρούνται τεχνητά έργα, ούτε και έντονες διαμορφώσεις του εδάφους με επιχώσεις ή χωματισμούς. Από την υπάρχουσα διαδρομή και την κατά μήκος κλίση του τμήματος αυτού - περίπου 1% - προκύπτει ότι κυρίαρχο και καθοριστικό στοιχείο για τη χάραξη είναι η κατά μήκος κλίση. Το συνολικό μήκος της γνωστής διαδρομής του Διόλκου είναι στα 1.100μ. Το μήκος τμήματος όπου έχει γίνει η επέμβαση είναι περίπου 200,0μ. Το συνολικό μήκος εκτιμάται στα 7.500μ.. Η κλίση των τμημάτων αυτών είναι 1 - 2,5 %.

Η ανάταξη του Διόλκου, με τις αντίστοιχες επεμβάσεις στον χερσαίο και θαλάσσιο χώρο, εντάχθηκε στο ΕΣΠΑ το 2019, από τον Περιφερειάρχη Πελοποννήσου κ. Πέτρο Τατούλη, στο πλαίσιο της πρόσκλησης με τίτλο «ΕΝΙΣΧΥΣΗ ΤΗΣ ΕΛΚΥΣΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΤΩΝ ΧΩΡΩΝ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗΣ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑΣ (ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟΙ ΧΩΡΟΙ ΚΑΙ ΜΝΗΜΕΙΑ),  στον άξονα  προτεραιότητας: 3 «Προστασία του περιβάλλοντος – μετάβαση σε μία οικονομία φιλική στο περιβάλλον» ο οποίος συγχρηματοδοτείται από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΤΠΑ) με τίτλο και προϋπολογισμό: "ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ-AΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΚΑΙ ΑΝΑΔΕΙΞΗ ΤΟΥ ΑΡΧΑΙΟΥ ΔΙΟΛΚΟΥ  προϋπολογισμού 3.010.300,00 €".

«...Εκμετάλλευση του ∆ιόλκου

Ο ∆ίολκος αποτελούσε μία συνεχή πηγή εσόδων. Μέρος των εσόδων αυτών θα χρησιμοποιούνταν για τη συντήρησή του και τις πληρωμές του μονίμου προσωπικού, ενώ το υπόλοιπο θα κατέληγε στην Κόρινθο. Ο δημόσιος χαρακτήρας του ∆ιόλκου είναι βέβαιος. Η διέλευση πολεμικών πλοίων θα είχε προτεραιότητα σε σχέση με τα άλλης κατη- γορίας σκάφη. Αποτελούσε, λοιπόν, ο ∆ίολκος σημαντικό εργαλείο άσκησης πολιτικής. Είναι διερευνητέο εάν για κάποια χρονική περίοδο η πόλη της Κορίνθου είχε εκμισθώσει έναντι ενοικίου την εκμετάλλευση του ∆ιόλκου σε συντεχνίες ή σε ανθρώπους με τις απαιτούμενες οικονομικές δυνατότητες. Σ’ αυτή την περίπτωση η πόλη της Κορίνθου θα ελάμβανε προκαταβολικώς το ενοίκιο, οι δε συντεχνίες θα προσπορίζονταν τα έσοδα - διόδια των διελεύσεων.

 Καταστροφή του ∆ιόλκου

∆εν υπάρχουν ιστορικές μαρτυρίες που πιστοποιούν την καταστροφή ή την εγκατάλειψη του ∆ιόλκου.

Συμβατικώς δεχόμεθα ότι η καταστροφή αυτού επήλθε κατά την πειρατική επιδρομή από τον στόλο του Ρογήρου, βασιλιά της Σικελίας το 1147 μ.Χ. Πρέπει μάλλον να αποδεχθούμε ότι ο ∆ίολκος είχε εγκαταλειφθεί στα χρόνια της Φραγκοκρατίας στην Κόρινθο.

Στα τέλη του 12ου μ.Χ. αιώνα, ο Χωνιάτης αναφέρει ότι η πόλη έχει δύο λιμάνια με ανθηρό εμπόριο, δηλαδή εμπορική περιοχή κάτω από το κάστρο της πόλεως (Ακροκορίνθου).

…τὰ πρὸς Κόρινθον ἔχεται, πλοῦ πόλιν ἀφνειοῦ καὶ κειμένης πρὸς τῷ Ἰσθμῷ καὶ ὀλβιζομένη ὑπὸ λιμένων δυοῖν, ὧν ὁ μὲν τοὺς ἐξ Ἀσίας ναυλοχεῖ καταίροντας, ὁ δὲ τοὺς ἐξ Ἰταλῶν εἰσπλέοντας, καὶ ῥᾳδίους τάς ἑκατέρωθεν εἰσαγωγάς τε καὶ ἐξαγωγὰς τῶν φορτίων ἔχουσα καὶ τὰ πρὸς ἀλλήλους ποιουμένην ἀμοιβάς…

Χωνιάτης, σελ. 74 Από το Χρονικό του Μορέως προκύπτει ότι οι Φράγκοι κατά την επιδρομή τους, βρήκαν την πόλη οχυρωμένη με πύργους και περιμετρικό τείχος.

…ἡ χώρα γὰρ εὑρίσκετο κάτωθεν εἰς τὸν κάμπο μὲ πύργους γὰρ καὶ μὲ τειχέα καλὰ περικλεισμένη…

Χρονικὸ Μορέως, στ 1460

Οι εμπορικοί δεσμοί της Κορίνθου με την Ιταλία ενισχύθηκαν κατά την επικυριαρχία του Καρόλου του Β΄ του Ανδεγαβού στην Πελοπόννησο. Λίγο αργότερα, τον 14ο μ.Χ. αιώνα, επήλθε πλήρης καταστροφή της πόλεως Κορίνθου. Η λεηλασία της πόλεως από τους Καταλανούς το 1312 ήταν η αρχή. Ακολούθησε ισχυρός σεισμός το 1320 και ολοκληρώθηκε η καταστροφή με την επιδημία της μεγάλης πανώλης το 1348. Το 1395 ο Niccolo Martoni, περιηγητής, περιέγραψε μία πολύ μικρή και συρρικνωμένη Κόρινθο, μέσα στον περίβολο της Ακροκορίνθου και με την κάτω πόλη εγκαταλελειμμένη. Μπορούμε έτσι να προβούμε στα εξής προκαταρτικά συμπεράσματα:

α) Ο ∆ίολκος, θα καταστράφηκε λίγο πριν την επίσκεψη του Edrisi στην Κόρινθο, το 1154 μ.Χ. Η θύμησή του ήταν ακόμα νωπή, γι’ αυτό και αναφέρθηκε ως σπουδαίο κατασκευαστικό επίτευγμα.

β) Ο ∆ίολκος ήταν ακόμα σε λειτουργία για μικρά πλοία όπως αναφέρεται από το γεωγράφο Edrisi κατά το χρόνο επίσκεψης αυτού στην Κόρινθο.

Πάντως, λόγω ελλείψεως ιστορικών μαρτυριών για την εγκατάλειψή του, είναι λογικό να υποθέσουμε ότι ο ∆ίολκος εγκαταλείφθηκε μετά από καταστροφές τμημάτων κρίσιμων για τη λειτουργία του.

Τέτοια θα ήσαν κυρίως η αρχή και το τέλος του ∆ιόλκου. Τα ενδιάμεσα τμήματα, εάν είχαν καταστραφεί, θα μπορούσαν εύκολα να επισκευασθούν ή και να ανακατασκευασθούν, και να γίνουν όπως ήταν πριν.

Το τμήμα του ∆ιόλκου, ειδικώς προς τον Κορινθιακό κόλπο, ήταν το πλέον σημαντικό. Αυτό θα έπρεπε να έχει επαφή με τη θάλασσα. Εκεί φορτώνονταν ή ξεφορτώνονταν τα σκάφη στους ολκούς, και εκεί, μάλλον, θα επήλθε η καταστροφή του ∆ιόλκου. Η επίχωση του μικρού λιμένα, ο οποίος εξασφάλιζε την κυκλοφορία προς τον Κορινθιακό κόλπο, ήταν μία πιθανή εχθρική ενέργεια, η οποία θα προκαλούσε την εγκατάλειψή του.

Οι Βενετσιάνικοι χάρτες του 1695 μ.Χ. παρουσιάζουν την ακτή προς τον Κορινθιακό κόλπο, ευθύγραμμη χωρίς την ύπαρξη εσοχής - λιμένα. Η εσοχή - λιμένας ήταν τελείως απαραίτητος για τη λειτουργία του ∆ιόλκου. Αυτό σημαίνει ότι, στην εποχή των Βενετών, περίπου το 1700, ο λιμένας είχε επιχωθεί εντελώς.

Άλλα τμήματα αυτού επιχώθηκαν με το πέρασμα των αιώνων, και από την απόθεση των χωματισμών της εκσκαφής του Νέρωνα. Ακόμα η αναμόρφωση η οποία έγινε στο εδαφικό ανάγλυφο λόγω κατασκευής πολλών δρόμων και δικτύων σιδηροδρομικών γραμμών προκάλεσε την επίχωση ή την καταστροφή τμημάτων του ∆ιόλκου...»

• Βιβλιογραφία: "Ο ΔΙΟΛΚΟΣ ΣΤΟΝ ΙΣΘΜΟ ΤΗΣ ΚΟΡΙΝΘΟΥ" Απόστολος Ε. Παπαφωτίου, Πολιτικός Μηχανικός Ε.Μ.Π. Προλογίζει ο καθηγητής Ε.Μ.Π. Θεοδόσιος Π. Τάσιος.

• Τη ξενάγηση, μπορεί να την παρακολουθήσει κανείς στο:  https://www.youtube.com/watch?v=5t7KvjPoVe0

• Την ταινία “Δίολκος για 1500 χρόνια”, στην οποία είμαι επιστημονικός συνεργάτης, μπορεί να την παρακολουθήσει κανείς στο: https://youtu.be/n--mWBKwBDI

 

Δρ. Απόστολος Ε. Παπαφωτίου

Πολιτικός Μηχανικός Ε.Μ.Π.

Οικονομολόγος Ε.Κ.Π.Α.

 

THE DIOLKOS ON THE ISTHMUS  OF CORINTH

 

«...Operation of the Diolkos

All that has been said hitherto gives rise to the question of how the Diolkos operated during the many centuries of its use. The passage of loads and ships over the Diolkos was certainly accompanied by the payment of tolls. In this way the Diolkos had a continuing source of income. A part of this income would have been used for its maintenance and payment of its permanent personnel; the remainder would have gone to the city of Corinth. The public-service character of the Diolkos is also certain. Warships would have had priority of passage over other categories of ships. The Diolkos consequently was a powerful tool for political use. It has yet to be learned whether in some period the city of Corinth ever leased the operation of the Diolkos in place of rent to any associations or persons with the necessary economic powers.  In that case the city of Corinth would have taken the rent as payment in advance, while the leasing association would have obtained and kept the income of tolls from the transport of ships and goods (in a manner analogous to tax farming).

 

Destruction of the Diolkos

There is no historical evidence testifying to the abandonment or destruction of the Diolkos. Conventionally it is accepted that its destruction was due to the piratical invasion by the fleet of Roger, King of Scicily, in 1140 AD. It must be supposed that the Diolkos was probably abandoned during the Frankish occupation in Corinth, in the first half of the 13th Century.

At the end of the 12th Century Choniates stated that Corinth had two harbours with a flourishing trade, that is, a commercial zone below the city’s castle walls (Acrocorinth).

From the Chronicle of the Morea it appears that the Franks at the time of this invasion found the city fortified with towers and with a curtain wall.

Chronicle of Morea στ (f) 1460.

The commercial ties of Corinth with Italy were amplified during the suzerainty of Charles II of Anjou in the Peloponnese. A little later, in the 14th century, the city of Corinth was completely destroyed. This destruction began with its looting by the Catalans in 1312. This was followed by a violent earthquake in 1320, and the catastrophe culminated in the pandemic of the Great Plague of 1348.  In 1395 the traveler Nicolo Martoni described a very small and densely crowded Corinth confined within the castle walls of Acrocorinth, and the former city below abandoned. Thus we can come to the following preliminary conclusions:

The Diolkos was destroyed a little after Edrisi’s visit to Corinth in the year 1154 AD. The memory of it was still fresh, so that it was mentioned as an important constructional achievement.

The Diolkos was still in operation for small ships; at least, as is reported by the geographer Edrisi, in the year he visited Corinth. At any rate, because of the lack of historical testimony of to its cessation, it is logical to suppose that it was abandoned after the destruction of certain parts of its route necessary for its operation. Such, chiefly, would have been the beginning and terminus of the Diolkos. The stretches in between, if they had been destroyed, could easily have been repaired and restored to the condition in which they were before.

The part of the Diolkos especially next to the Corinthian Gulf was the most significant. This must have been in contact with the sea. Here the ships were loaded on to and downloaded from the carriages and it is here, probably, that the destruction of the Diolkos was concentrated. The filling of the small harbor, which had secured the movement of ships and goods to and from the Corinthian Gulf, was probably acause of its abandonment.

The Venetian maps of 1695 show that the shoreline at the Corinthian Gulf as rectinlinear, without a cove of the sea – a small harbor. This harbor was absolutely indispensible for the operation of the Diolkos. This means that during the Venetian rule, at about 1700, this small harbor was entirely filled in.  Other parts of it were covered over the course of the centuries, as well as by the spoils banks from Nero’s excavation. Moreover the modifications of the terrain caused by the building of many roads and railway networks have led to destruction of large parts of the Diolkos...»

• Bibliography: "THE DIOLKOS ON THE ISTHMUS OF CORINTH" by Apostolos E. Papafotiou, Civil Engineer N.T.U.A. (National Technical University of Athens). Foreword by Theodosius P. Tasios, Prof. at N.T.U.A. (National Technical University of Athens).

• Animation film "Diolkos for 1500 years": https://youtu.be/3GtE0kfWDuU

 

Dr. Apostolos E. Papafotiou

Civil Engineer N.T.U.A.

Economist N.K.U.A.

 

29 Ήρωες της Γερμανικής Κατοχής από την Παλαιά Κόρινθο

Το Σάββατο 1 Νοεμβρίου 2025 ο Δήμος Κορινθίων σε μία σεμνή και ουσιαστική τελετή τίμησε τους 29 νεαρούς Ήρωες από 14 έως 27 ετών, κατοίκους Παλαιάς Κορίνθου, οι οποίοι είχαν συλληφθεί το 1944 και είχαν μεταφερθεί σε στρατόπεδο καταναγκαστικής εργασίας σε εργοστάσια σιδήρου στην Αυστρία. Από τους 29 οι 27 ήταν άνδρες και οι 2 γυναίκες. Επέστρεψαν οι 28 μετά από περίπου 1 χρόνο προσφέροντας ως τάμα ένα μεταλλικό σταυρό στον ναό των Αγίων Αναργύρων στο χωριό τους. Στο σταυρό είχαν γράψει τα ονόματα τους. 

Τα ίδια ονόματα γράφτηκαν στη μαρμάρινη στήλη μνήμης που τοποθετήθηκε στη μικρή πλατεία, στο κέντρο του χωριού και της οποίας έγιναν τα αποκαλυπτήρια από τον Δήμαρχο Κορινθίων κ. Σταυρέλη, κατά τη διάρκεια της τελετής.

Παραθέτω τη ομιλία μου στην εκδήλωση:

«Στην κοινωνία των ισχυρών και των προνομιούχων, στην κοινωνία των τίτλων και του φαίνεσθαι, στην κοινωνία του χρήματος και της αντιστροφής, η ανθρώπινη περιπέτεια, η οδύνη και η διακινδύνευση της ζωής αποτελούν θέμα μόνο όταν οι συγκεκριμένοι άνθρωποι ανήκουν στον κύκλο των ισχυρών.

Οι άνθρωποι, 27 άνδρες και 2 γυναίκες, οι οποίοι σήμερα τιμώνται από τον Δήμο Κορινθίων, σε μία σεμνή και ουσιαστική τελετή, αποτελούν εξαίρεση των προηγουμένων.

Ήταν άνθρωποι απλοί, άνθρωποι της δουλειάς, του μόχθου και της γης. Ήταν μερικοί από τους πολλούς, τους άγνωστους που πολέμησαν για αυτόν τον τόπο, που διέθεσαν τον εαυτό τους στην πατρίδα,  ώστε σήμερα να απολαμβάνουμε την ελευθερία μας. Σε όλους αυτούς ήταν  χαραγμένη στα πρόσωπα τους η μεγάλη περιπέτεια που πέρασαν στον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, τότε που έλεγες Πατρίδα και εννοούσες ό,τι πιο υπέροχο ένωνε ανθρώπους, τότε που ο όρος πατρίδα δεν είχε διαστρεβλωθεί από τη δημαγωγία των ημιμαθών.

Επαινούμε και συγχαίρουμε τον κ. Δήμαρχο, το Δημοτικό και Τοπικό Συμβούλιο για αυτή την πρωτοβουλία απόδοσης τιμής και σεβασμού στους πατριώτες για ένα περίπατο στο παρελθόν. Σε ένα παρελθόν που αποτελεί τις δικές μας ιστορικές, ηθικές και εθνικές ρίζες.

Οι 29 Ήρωες ανήκουν σε ένα μικρό λαό που αγωνίζεται συνεχώς για την ύπαρξη του και τις παραδόσεις του. Στον αγώνα αυτόν όλος ο Ελληνικός λαός έδωσε το προσωπικό του ύφος όμοιο σε γενικές γραμμές με αυτόν του 1821.

Αποκτά ιδιαίτερη σημασία ο χρόνος τέλεσης αυτής της τελετής. Ήδη έχουν αποχωρήσει από τη ζωή οι περισσότεροι από τη γενιά των μαχητών χωρίς να έχει αποχωρήσει η άχνα των ανθρώπων που έγραψαν την ιστορία. Υπάρχει η συνέχεια τους, όπως υπήρχε και η ιστορική καταγραφή της περιπέτειας όλων των Ηρώων, με τη αυτοβιογραφία ενός από αυτούς.

Έτσι να μου επιτρέψετε να εστιάσω σε ένα ηρωικό πρόσωπο ανάμεσα στους 29 «Παλαιοκορθιώτες» Ήρωες, ως ίσος μεταξύ ίσων. Στον αείμνηστο Βαγγέλη Δημάκο. Και τούτο διότι ο ίδιος κράταγε προσωπικό ημερολόγιο, το οποίον εκδόθηκε ως βιβλίο το 2005 με πρωτοβουλία των παιδιών του Παναγιώτας, Κατερίνας και Παναγιώτη. Αναφέρεται στη διαδρομή της ζωής του, από τις πρώτες μέρες του σχολείου, μέχρι την επιστροφή στην πατρίδα του μετά από περίπου ένα χρόνο σε στρατόπεδο καταναγκαστικής εργασίας, εργαζόμενος βαριά, σε εργοστάσια σιδήρου στις Αυστριακές πόλεις Ντόναβιτς και Γιούντεμπουργκ.  

Το βιβλίο, αφιερωμένο από τον ίδιο στην οικογένεια του, φέρει τον τίτλο «Ημερολόγια», σε εκδόσεις Γαβριηλίδης και το οποίο προλόγισε ο αείμνηστος Καθηγητής Συνταγματικού Δικαίου Δημήτριος Τσάτσος. Επιπλέον περιγράφει τη μεγάλη και επικίνδυνη περιπέτεια της αιχμαλωσίας του στην Αυστρία μαζί με τους συμπατριώτες, που πολλοί είναι γραμμένοι στο σταυρό του τάματος και τους φίλους του, κατά το τέλος του Β' Παγκόσμιου Πολέμου. Ένα βιβλίο γραμμένο με πόνο και δάκρυα, το οποίο δίδει την απέριττη και συγκλονιστική μαρτυρία ενός ανθρώπου που έζησε και υπέφερε στην περίοδο αυτή.

Το κείμενο διηγείται περιπέτειες και συγκινητικά βιώματα με έντονες καταστάσεις, πόνο και απόγνωση, ετερόκλητα συναισθήματα, τα οποία ήταν κοινά για όλους τους πατριώτες «Παλαιοκορίνθιους». Το περιεχόμενο καθιστά το βιβλίο πολύτιμo και ανεκτίμητο. Πολύτιμο γιατί είναι η ιστορία ενός καθημερινού Έλληνα πολίτη, είναι η ιστορία των 29 νεαρών Ηρώων, από 14 έως 27 χρονών, που συνελήφθησαν ως επικίνδυνοι από τους Γερμανούς το 1944, δοκιμάστηκαν, αγωνίστηκαν, υπέφεραν, άντεξαν και επέστρεψαν, πλην ενός, σώοι στην Παλαιά Κόρινθο, μαζί με το συνολικό τάμα τους, ένα μεταλλικό σταυρό που βρέθηκε στο χώρο της δουλειάς τους σε χυτήριο ανακύκλωσης, πάνω στο οποίο γράψανε τα ονόματα τους.

Πολύτιμο γιατί από το κείμενο αναδύονται οι αληθινές σχέσεις των ανθρώπων κατά τη διάρκεια του πολέμου, η κοινή αντίληψη, ο αγώνας για την ελευθερία, ο κοινός πόθος και η ιδία αγάπη για την πατρίδα, η αγωνία του θανάτου, η αλληλεγγύη και ο ένας για τον άλλο και μαζί με τον άλλο. Ανεκτίμητο γιατί στο μέτρο που διαβάζεται δημιουργούν στον «άνετο» νέο τις προϋποθέσεις για να καταλάβει ότι οι εποχές χωρίς τραγικές φάσεις, σαν την σημερινή, προϋποθέτουν εποχές με τραγικές φάσεις, σαν την Κατοχή. Ανεκτίμητο διότι τροφοδοτεί τη μνήμη και το στοχασμό και το ένθεο πάθος που συναρπάζει ένα βασανισμένο λαό, τον Ελληνικό λαό.

Η αναμέτρηση του 1940 - 41 έγινε ανάμεσα στη λιτότητα και στο στόμφο, ανάμεσα στην έπαρση και την ταπεινότητα, ανάμεσα στη φιλοπατρία και στον ιμπεριαλισμό.

Η τεχνοκρατία, χάρη στο σιδερένιο όγκο της, θα πετύχει για μια στιγμή να γονατίσει τη μαχόμενη Ελληνική ψυχή. Η αντιστροφή όμως θα έλθει γρήγορα και η ιστορία θα γραφτεί από τη ζωή των απλών ανθρώπων του λαού, μεταξύ αυτών και από τους ανθρώπους που τιμάμε σήμερα.

Στην αντιστροφή βοήθησαν με τον τρόπο τους και οι 29 Ήρωες της Παλαιάς Κορίνθου, οι οποίοι μας βοηθούν να αποκτήσουμε μία πληρέστερη εικόνα του ελληνικού φαινομένου, του ηρωικού πολέμου και της ηρωικής αντίστασης.

Τους τιμούμε και τους ευγνωμονούμε.»

 

Δρ. Απόστολος Ε. Παπαφωτίου

Πολιτικός Μηχανικός Ε.Μ.Π.

Οικονομολόγος Ε.Κ.Π.Α.

ΠΡΟΣΚΛΗΣΗ

Ο Σύλλογος Αρχιτεκτόνων Κορινθίας, διοργανώνει  με την συμμετοχή της  Ν.Ε.  Τ.Ε.Ε. Κορινθίας και του Ιδρύματος Κορινθιακών Μελετών ξενάγηση στον χώρο της Αρχαίας Διόλκου, πριν την βυθιζόμενη γέφυρα της Ποσειδωνίας, η οποία θα πραγματοποιηθεί την Κυριακή 02 Νοεμβρίου 2025, στις 11:30 το πρωί, από τον συνάδελφο Dr Απόστολο Παπαφωτίου.  Η ξενάγηση στο αρχαίο θαύμα της μηχανικής, θα γίνει μόνο από τεχνικής και κατασκευαστικής πλευράς. Προβλεπόμενη διάρκεια ξενάγησης 1,50 με 2 ώρες.

28η Οκτωβρίου 1940 - Διαρκές Μάθημα Ελευθερίας

Εορτάζουμε και τιμούμε το Έπος του 1940, τη νίκη των Ελλήνων κατά των Ιταλών επιβουλέων, όχι μόνο με εξωτερικές εκδηλώσεις, αλλά με μία αδιάκοπη ενδόμυχη περισυλλογή. Περισυλλογή που έχει να κάνει με τη σημασία και το μήνυμα του 1940, σε σχέση με το παρελθόν και τη σύγκριση αυτού με το παρόν. Για να μας βοηθάει να μένουμε πάντα σε αυτό που αποτελεί το πρώτο λόγο της ύπαρξης μας, με ισχυρή τη συνείδηση του «Έλληνες εσμέν», όπως έλεγε ο Πλήθων.

Την ιστορία του Έπους τη συνθέτουν δύο στοιχεία, τα ιστορικά γεγονότα που έλαβαν χώρα την περίοδο αυτή και το άρωμα της εποχής. Και ενώ είναι εύκολο να αποκαταστήσεις το πρώτο, το δεύτερο είναι πολύ δύσκολο καθόσον χάνεται μαζί με το χρόνο.

Χρέος δικό μας είναι η σύνθεση και των δύο, με σεβασμό στην ιστορίας  μας, στην Ελληνικότητά μας.

Μετά από 85 χρόνια, η Ελλάς βρίσκεται μπροστά στους ίδιους κίνδυνους, οι οποίοι εκπορεύονται σήμερα από την Ανατολή από τη θρασύτατη και ‘βουλιμική’ Τουρκία. Η σύγκριση των δύο εποχών, του Έπους του 1940 και της σημερινής, μας φέρνει θλίψη για τη σημερινή κατάσταση, οργή για το κατάντημα της πατρίδας μας, αγωνία για την έλλειψη αυτοπεποίθησης  των Ελλήνων, επικίνδυνη απελπισία για τους σημερινούς ηγέτες, πολιτικούς και πολιτειακούς σε ένα συνδυασμό της συμφοράς, σύγχυση και αγανάκτηση για τη σήψη της χώρας και για αυτούς που μας κυβέρνησαν με ευθύνη και του λαού, ανησυχία για την ακεραιότητα της χώρας μας.

1) Τότε

Κινδύνευε η Ελλάς, κινδύνευε η ψυχή της Ελλάδας, κινδύνευε ο Λαός, ο οποίος είχε να παλέψει με το φασισμό, με την τρομοκρατία, με την επιβολή της ανεπιθύμητης, της καταστρεπτικής και της απάνθρωπης κοσμοθεωρίας του, για την ίδια την ύπαρξη του.

Τώρα

Κινδυνεύει η Ελλάς, κινδυνεύει η ψυχή της Ελλάδας, κινδυνεύει ο Λαός, ο οποίος παλεύει για την Ελευθερία , για την πατρίδα του, για την ύπαρξη του.

2) Τότε

Στη μάχη όρμησε κάθε Έλληνας, επώνυμος και ανώνυμος, με διαφορετική νοοτροπία, προσανατολισμό και προέλευση, χωρίς ταξικά και οικονομικά κριτήρια.

Τώρα

Ο Έλληνας στέκεται αδρανής, χωρίς δύναμη να αντιδρά, δηλητηριάζεται καθημερινά από την προπαγάνδα για το υπάρχον σύστημα, που έχει γίνει πολιτικό εργαλείο σε βάρος των ιερών εθνικών συμφερόντων και του λαού.

3) Τότε

Ο Ελληνικός Λαός αποφασισμένος και ψυχικά ενωμένος, τροφοδότησε την οικουμένη με περήφανα ιδανικά και μηνύματα νίκης και καταπληκτικά κατορθώματα.

Τώρα

Ο Ελληνικός Λαός μόνος και εξαντλημένος, χωρίς να τον εμψυχώνει και να τον εμπνέει η πολιτική και πολιτειακή ηγεσία, πρέπει να ενωθεί, να καλλιεργήσει τις αρετές και τα χαρίσματά του, να πολεμήσει τις αδυναμίες του, να ξεπεράσει την ανεπάρκεια και την ιδιοτέλεια του κρατούντος πολιτικού συστήματος, την προπαγάνδα που συστηματικά του χορηγείται  από τα μπουκωμένα και ελεγχόμενα Μ.Μ.Ε.

4) Τότε

Η Ελλάδα υφίστατο την πίεση της Ιταλίας, μιας μεγάλης δύναμης και μιας ραγδαία αναπτυσσόμενης οικονομίας, με στόχο να την καταστήσει ο Μουσολίνι, Επαρχία της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, υπάκουο μέλος της Αυτοκρατορίας των Καισάρων.

Τώρα

Η Ελλάδα υφίσταται την πίεση, τις απειλές, τη βία, την ταπείνωση, την καταπάτηση των κυριαρχικών της δικαιωμάτων, τις παράνομες επιθέσεις μιας επικίνδυνης χώρας, της Τουρκίας, που ευνοείται ευρέως από τη Δύση και ενός ανερμάτιστου ηγέτη, θιασώτη της διεθνούς ανομίας, τον Ερντογάν, για να καταστεί Επαρχία της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.

5) Τότε

Η Ελλάδα δεν παραχώρησε τίποτε από αυτά που ζήταγε ο δικτάτορας Μουσολίνι. Αντιθέτως, ο Πρωθυπουργός της χώρας Ιωάννης Μεταξάς, ο Βασιλιάς, η  Εκκλησία,  οι Ένοπλες Δυνάμεις, ο Λαός, με υψηλό ενωτικό φρόνημα είπαν από την πρώτη στιγμή το μεγάλο και ηχηρό ΟΧΙ.  Χάρις στις ένοπλες δυνάμεις, στο λαϊκό φρόνημα και τη μεγάλη προετοιμασία, κερδήθηκε ο άνισος αγώνας απέναντι στις τεθωρακισμένες μεραρχίες.

Τώρα

Η Ελλάδα οφείλει να αγωνιστεί, έστω και πληγωμένη που είναι, έστω και χρεωμένη, με το Δημόσιο Χρέος, σχεδόν στο 180% του ΑΕΠ,  το οποίο φρόντισε το διεφθαρμένο πολιτικό σύστημα να το εξασφαλίσει. Οφείλουν να ενωθούν οι Έλληνες, με άδολο πατριωτισμό και φρόνημα, για να έχουμε τα ίδια αποτελέσματα με αυτά του Έπους.

6) Τότε

‘Αι  ημέτεραι δυνάμεις  αμύνονται του πατρίου εδάφους’.

Ήταν η τελευταία πρόταση του λιτού και πατριωτικού πολεμικού ανακοινωθέντος της 28^ης Οκτωβρίου  1940, το οποίο αποτυπώνει όλο το αγωνιστικό πνεύμα, το ανώτερο φρόνημα, την προσφορά στην πατρίδα, το σεβασμό στους ήρωες και μάρτυρες του Έθνους μας.

Τώρα

Το πάτριο έδαφος αμφισβητείται από αντιφατικές δηλώσεις μελών της κυβέρνησης. Το Αιγαίο έχει γίνει ‘σουρωτήρι’ από τους Τούρκους, οι οποίοι μας εμπαίζουν και η υπάρχουσα πολιτική εξουσία, περί άλλων τυρβάζουσα και με ενδοτική πολιτική αναιρεί την επόμενη ημέρα εκείνα για τα οποία έχει δεσμευτεί την προηγούμενη.

7) Τότε

Όπως γράφει ο κόμης Γκράτσι, πρέσβης της Ιταλίας στην Ελλάδα, στα απομνημονεύματά του:  ...υπεκλίθη με βαθύτατο σεβασμό προ του υπερηφάνου γέροντος, ο οποίος δεν  εδίστασε ουδέ  επί  στιγμήν να επιλέξει για την πατρίδα του την οδό της θυσίας αντί της ατιμώσεως… και ανεχώρησε.

Τώρα

Διγλωσσία, υποκρισία και σκηνοθεσία από τον κ. Μητσοτάκη, όπου άλλα συμφωνεί εκτός Ελλάδος και άλλα ανακοινώνει εντός, παραποιώντας τα γεγονότα, συνεπικουρούμενος από τα διατεταγμένα Μ.Μ.Ε., που παρουσιάζουν με τρόπο εφησυχαστικό και επιπόλαιο την κατάσταση, τους  αυλικούς και ανασφαλείς καθηγητές και τα Golden Boys της διορισμένης πολιτικής.

8) Τότε 

‘Ουδείς ¨Έλλην καθίσταται πλουσιότερος εκ του πολέμου’

Νόμος με ένα άρθρο που ψηφίστηκε αμέσως στο πρώτο Υπουργικό Συμβούλιο, στις 28 Οκτωβρίου 1940, από τον Μεταξά και τους υπουργούς.

Τώρα

Η ελληνική πολιτική πραγματικότητα τα τελευταία χρόνια καθορίζεται από αυτούς ‘που μπαίνουν πάμφτωχοι και βγαίνουν πάμπλουτοι’, αποκλείοντας εκ των προτέρων με κάθε τρόπο τους μη ελεγχόμενους και τους πατριώτες.

9) Τότε 

Η Ελλάδα δεν διαπραγματεύτηκε σε τίποτε από αυτά που ζήταγε η Ιταλία η οποία ήταν υπερδύναμη της εποχής της.

Τώρα

Ο κ. Μητσοτάκης, Πρωθυπουργός της Ελλάδος, διαπραγματεύεται κατά τρόπο κρυφό, μυστικό και προσωπικό για το τι θα παραχωρήσει από την κυριαρχία της χώρας στην Τουρκία.

10) Τότε 

Γενναίος ήταν αυτός που αγωνίστηκε ανιδιοτελώς για την πατρίδα του, για την προάσπιση της κυριαρχίας της, για το «πάτριο έδαφος» και για την προαγωγή των εθνικών δικαίων.

Τώρα

Γενναίος κατά τον κ. Γεραπετρίτη, Υπουργό Εξωτερικών της Ελλάδος, είναι ο υποχωρών, ο ρίπτων την ασπίδα του «ρίψασπις», ο μη αγωνιζόμενος για τα ιστορικά δίκαια της πατρίδος μας έναντι της αναθεωρητικής Τουρκίας, η οποία αλωνίζει στα ελληνικά εδάφη και στις ελληνικές θάλασσες χωρίς αντίδραση. 

11) Τότε 

Ο ελληνικό λαός ενωμένος επέλεξε την ελευθερία και όχι την υποδούλωση στον Ιταλό εχθρό και κατακτητή, επέλεξε τον πόλεμο και όχι τον ενδοτισμό, επέλεξε τη δικαιοσύνη της πατρώας γης και όχι την προσκύνηση,  υπακούοντας στις προγονικές αξίες της ελευθερίας, δικαιοσύνης, ισότητας και προκοπής. Με αυτές τις αρχές επιτεύχθηκε το όχι στην υποδούλωση και η μεγάλη νίκη κατά του φασισμού

Τώρα

Σήμερα μετά από επτά χρόνια διακυβέρνησης του κ. Μητσοτάκη, σκάνδαλα, ψεύδη, διαφθορά χαρακτηρίζουν την ελληνική πραγματικότητα. Η κυβέρνηση με ένα πέπλο προπαγάνδας που έχει απλώσει σε ολόκληρη τη χώρα προσπαθεί να μεταμορφώσει:

• Την ανικανότητα σε επιτελική δράση
• Το μαύρο σε άσπρο
• Τον ενδοτισμό σε τακτική κίνηση
• Την παραχώρηση σε επιτυχία
• Την παράδοση σε νίκη

Η ιστορία βέβαια δεν αντιγράφεται. Δημιουργείται με νέους όρους, σε νέο περιβάλλον και με νέα πεπρωμένα.

Για μας τα νέα πεπρωμένα είναι τα ίδια με αυτά του Ελληνικού Λαού του 1940. Το νόημα της θυσίας των Ηρώων είναι πάντα επίκαιρο και διαχρονικό. Οφείλουμε να υπακούσουμε στη μοίρα των Γενναίων, να δώσουμε ματωμένα πειστήρια του πάθους μας για Ελευθερία και Ανεξαρτησία, αναζωπυρώνοντας το εθνικό φρόνημα του Έπους του ’40 και διαγράφοντας οριστικά και αμετάκλητα τα περί «μειοδοσίας» του κ. Γεραπετρίτη.

 

Δρ. Απόστολος Ε. Παπαφωτίου

Πολιτικός Μηχανικός Ε.Μ.Π.

Οικονομολόγος Ε.Κ.Π.Α.