Σεισμός 24ης Φεβρουαρίου 1981 - 43 χρόνια μετά

 

1981, Φεβρουάριος 24, Αλκυονίδες Νήσοι (Καλά νησιά).

Στις 24 Φεβρουαρίου, 25 Φεβρουαρίου και 4 Μαρτίου 1981 τρεις σεισμοί μεγέθους 6,7 - 6,4 - 6,4 της κλίμακας Ρίχτερ συνέβησαν στο ανατολικό τμήμα του Κορινθιακού κόλπου. Τα επίκεντρα των δύο μεγάλων σεισμών της 24 Φεβρουαρίου και 4 Μαρτίου εντοπίστηκαν στον Κορινθιακό κόλπο και ειδικότερα στον κόλπο των Αλκυονίδων. Σε σεισμική ακολουθία χιλιάδων σεισμών εντάσσονται και πολλοί άλλοι, οι οποίοι χαρακτηρίζονται από μεγέθη έως 5,2 R. Κυριότεροι από αυτούς είναι:

Ημερομηνία - ώρα - μέγεθος

24/2 - 22.54' - 6,7 R.  κύριος σεισμός

25/2 - 03.58'

25/2 - 04.36' - 6,4 R.  κύριος μετασεισμός

4/3 - 23.58' - 6,4 R.  κύριος σεισμός

5/3 - 08.59' - 6,0  R.  κύριος μετασεισμός

7/3 - 13.55' - 5,7 R.

Με τους σεισμούς αυτούς εκτονώθηκε η περιοχή, λόγω των τάσεων που είχαν συσσωρευτεί, δεδομένου ότι η περιοχή είχε μείνει επί δεκαετίες ανενεργής.

Κατά τον αείμνηστο καθηγητή Άγγελο Γαλανόπουλο προκύπτει ότι για τους επιφανειακούς σεισμούς, ο σει­σμικός κίνδυνος της περιοχής Κορινθίας σε χρόνο επανάληψης (Τ) είναι αρκετά υψηλός.

Έτσι συμβαίνει σεισμός:

• Μεγέθους Ms = 5,5 R ανά 4 έτη,
• Μεγέθους Ms = 6 R ανά 9 έτη
• Μεγέθους Ms = 6,5 R ανά 43 έτη

Τα αποτελέσματα των σεισμών αυτών ήσαν εντυπωσιακά ως προς τις ζημιές (υλικές και ζωές). Εντυπωσιακά είναι επίσης και τα δευτερογενή φαινόμενα, οι επιφανειακές διαρρήξεις, οι οποίες είναι συνήθως χαρακτηριστικά σεισμών μεγέθους Ms ≃ 6,5 R.

Η ευρύτερη πλειόσειστος περιοχή χαρακτηρίζεται από έντονο μορφολογικό ανάγλυφο με κύριο προσανατολισμό Α-Δ, πολύπλοκη γεωλογική δομή και έντονη νεοτεκτονική διάρρηξη.

Ο Κορινθιακός κόλπος αποτελεί ένα κρίσιμο στοιχείο της περιοχής καθόσον η εξέλιξη του, έχει περάσει διάφορες φάσεις και σήμερα ευρίσκεται σε φάση εφελκυσμού.

Οι σεισμοί αυτοί συνοδεύτηκαν με εντυπωσιακές διαρρήξεις, οι οποίοι επηρεάστηκαν από τη Λιθολογία της περιοχής και τις προϋπάρχουσες επιφάνειες αδυναμίας.

Οι διαρρήξεις αυτές οριοθετούνται στην ρηξιγενή ζώνη κατά μήκος των Περαχώρα-Πισσίων-Σχίνου-Αλεποχωρίου με γενική διεύθυνση Α-Δ.

Χαρακτηρίζονται από μια μετατόπιση της τάξεως του ενός μέτρου, ενώ το άνοιγμα των χειλέων είναι 0,20 μ. Επίσης εκδηλώθηκαν πολλά δευτερογενή φαινόμενα όπως αποκολλή­σεις και καταπτώσεις βραχωδών μαζών, κατολισθήσεις εδαφικού υλικού, καθιζήσεις χαλα­ρών υλικών και αναδύσεις ή καταδύσεις παρακτίων περιοχών, και ίσως μικρές ρευστοποιήσεις.

Αναφέρονται χαρακτηριστικά καταπτώσεις βράχων μέχρι 100 κ.μ. κατά μήκος κυρίως της ρηξιγενούς ζώνης και κατακόρυφη βύθιση στο παράκτιο τμήμα της επικεντρικής περιοχής (Στραβά, Σχίνος, Μαυρολίμνη) της τάξεως μέχρι 1,0 μ.

Η επέμβαση του κράτους υπήρξε άμεση και ιδιαίτερα επιτυχημένη. Δημιουργήθηκαν οι Υπηρεσίες Αποκατάστασης Σεισμοπλήκτων, οι λεγόμενες Υ.Α.Σ. στις κύριες πόλεις της Κορινθίας: Κόρινθος, Λουτράκι, Κιάτο, Ξυλόκαστρο. Ορίσθηκαν επιτροπές από ντόπιους Μηχανικούς και του Υπουργείου όπου έγιναν σε όλο το Νομό σοβαρές αυτοψίες ζημιών.  Κατετάγησαν τα κτίρια σε τρεις κατηγορίες: Ε.Κ. (κατοικήσιμο) , Ε.Α. (ακατοίκητο), Ε.Ε. (επικινδύνως ετοιμόρροπο).

Τα Ε.Ε. κατεδαφίζονταν από την Υπηρεσία, δανειοδοτούνταν, με πραγματικές τιμές για την εποχή αυτή, για την κατασκευή καινούριων κτιρίων. Οι άλλες δύο κατηγορίες κτιρίων, είχαν τη δυνατότητα να δανειοδοτηθούν από τις τράπεζες μετά από την έκδοση αδείας από τις Υ.Α.Σ. με ευθύνη ιδιωτών μηχανικών, οι οποίοι είχαν και την επίβλεψη της κατασκευής. Το επιτόκιο του δανείου ήταν μηδενικό για το μεγαλύτερο τμήμα αυτού και το υπόλοιπο συμβολικό. Συγχρόνως δίνονταν κίνητρα σε βιομηχανίες, βιοτεχνίες, επαγγελματικά κτίρια και σε πολλές παραγωγικές τάξεις για την ανακατασκευή, επισκευή της υποδομής και του εξοπλισμού των δραστηριοτήτων.

Ξεπεράσθηκαν για την Κορινθία προβλήματα δεκαετιών όσον αφορά τους τίτλους ιδιοκτησίας των πληγέντων. Ο τότε Αντιπρόεδρος της Κυβέρνησης αείμνηστος Κωνσταντίνος Παπακωνσταντίνου, αλλά και άλλοι αρμόδιοι Υπουργοί παρακολούθησαν το όλο θέμα από πολύ κοντά και έδωσαν τη λύση της αναγνώρισης ιδιοκτησίας μέσω βεβαιώσεων από τους Δήμους και Κοινότητες και με υπεύθυνες δηλώσεις από δύο πολίτες. Ένας ευφυής τρόπος που έδωσε λύση σε ιδιοκτησιακά προβλήματα που ταλάνιζε την κοινωνία επί πολλές δεκαετίες.

Ο ίδιος τρόπος καταγραφής και αναγνώρισης των ιδιοκτησιών, ένα είδος Κτηματολογίου, εφαρμόστηκε από τους Βενετούς στην Πελοπόννησο κατά την κατάληψη της το 1685 μ.Χ. Δύο ένορκες καταθέσεις από δύο μάρτυρες και μία βεβαίωση από την Κοινότητα, που βεβαίωναν τον ιδιοκτήτη του ακινήτου, ήταν τα απαραίτητα στοιχεία που κατέθετε ο κάθε ενδιαφερόμενος και αναγνωριζόταν ως ιδιοκτήτης του ακινήτου από τις Βενετικές Αρχές.

Τελικά για τις σεισμόπληκτες περιοχές, Κορινθία, Βοιωτία και Αττική ο σεισμός αποδείχθηκε "σωσμός", όπως εύστοχα λέει ο λαός μας, με την ανάπτυξη που προέκυψε μετά τους σεισμούς.

Σε πολλές ιστορικές περιόδους επαναλαμβάνεται αυτή η ρήση "ο σεισμός είναι σωσμός". Η Κόρινθος του 77 μ.Χ. από "πόλη της πέτρας" εξελίχθηκε σε "πόλη του μαρμάρου", μετά από τους καταστροφικούς σεισμούς του 77-79 μ.Χ. και τη μεγάλη και συνεχή βοήθεια του Ρωμαίου Αυτοκράτορα Βεσπασιανού.

Γενικά, όσο περισσότερο γνωρίζουμε τη σεισμική ιστορία μιας περιοχής τόσο δυνάμεθα καλύτερα να εκτιμήσουμε επαναλήψεις σεισμικής δράσεως, χρονική κατανομή σεισμών, να διατυπώσουμε θεωρίες για τα χαρακτηριστικά της σεισμικής δραστηριότητας και να κατανοήσουμε την επίδραση της στο ανθρώπινο περιβάλλον.

Ο καταστροφικός σεισμός 6,7R με επίκεντρο στα νησιά Αλκυονίδες του Κορινθιακού κόλπου, με 20 θύματα έδωσε στους μηχανικούς νέα στοιχεία για τη συμπεριφορά των κτηρίων και λίγο αργότερα  τέθηκε σε ισχύ ο Ελληνικός Αντισεισμικός Κανονισμός του 1985. Το επόμενο βήμα αποτελεί η σύνταξη του Νέου Ελληνικού Αντισεισμικού Κανονισμού (ΝΕΑΚ) το 1992 λαμβάνοντας υπ' όψη και τις μέχρι τότε διεθνείς εξελίξεις. Ο σεισμός της Πάρνηθας, στις 7-9-1999, προκάλεσε την αναθεώρηση του ΝΕΑΚ  ώστε να γίνει πλήρως συμβατός με τους Ευρωκώδικες EC7 και EC8 . Η αναθεωρημένη μορφή του ΝΕΑΚ είναι γνωστή ως ΕΑΚ 2000. Οι κύριοι στόχοι του ΕΑΚ 2000, ενός από τους καλύτερους Αντισεισμικούς Κανονισμούς  παγκοσμίως, είναι:

• η προστασία της ανθρώπινης ζωής στην περίπτωση υψηλών εντάσεων,
• ο περιορισμός ή και η αποφυγή των οικονομικών απωλειών στην περίπτωση των μετρίων εντάσεων,
• η διασφάλιση μιας ελάχιστης στάθμης λειτουργιών των έργων.

Συγχρόνως ο Κανονισμός αυτός ισχύει παράλληλα με τους Ευρωκώδικες, με τους Κανονισμούς σχεδιασμού δομημάτων με συγκεκριμένο υλικό (σκυρόδεμα, τοιχοποιία, χάλυβας, ξύλο κ.λ.π.) και με τους λεπτομερέστατους πρακτικούς κανόνες διαστασιολόγησης για σεισμική καταπόνηση. 

Η αυξημένη εμπειρία και συσσωρευμένη γνώση λόγω συνεχούς σεισμικής δραστηριότητας σε συνδυασμό με την πρωτοπορία στην έρευνα η οποία παράγεται από αφοσιωμένους επιστήμονες  σε όλα τα επιστημονικά ιδρύματα και εργαστήρια στη χώρα μας  έχει επιφέρει την παγκόσμια αναγνώριση για την ποιότητα και ασφάλεια των κατασκευών.

Πρέπει να ακολουθούνται πιστά οι κανονισμοί και πρέπει πάντοτε να έχουμε στο μυαλό μας αυτό που διατύπωσε εύστοχα ο αείμνηστος καθηγητής Ε.Μ.Π. Α. Ρουσόπουλος:

Ἡ Γῆ, μικρά σφαῖρα πλανωμένη εἰς χῶρον καί χρόνον, ἀσήμαντος σχεδόν μονάς τοῦ ἀπείρου Σύμπαντος, εἶναι ἐν τούτοις ἡ ἰδική μας καί μόνη γῆ δι' ἡμᾶς ἀφοῦ - ἀκόμη τουλάχιστον - δέν ἔχομεν ἄλλην. Ἐπ' αὐτῆς ἀναβλέπομεν, κινούμεθα καί νοοῦμεν, ὀλίγα καί ἐπ' ὀλίγον διάστημα. Ἐπ' αὐτῆς θεμελιοῦμεν τά μικρά ἔργα μας καί ἀπ' αὐτῆς ἐνίοτε τά θαυμάζομεν ἤ τά καταρώμεθα - ἀκόμη μικρότεροι καί ἀσημαντότεροι ἡμεῖς. Δέν γνωρίζομεν ἐάν καί πῶς τό Σύμπαν ὑπενθυμίζει εἰς τήν Γῆν τήν μικρότητά της. Γνωρίζομεν ὅμως πῶς ἡ Γῆ μας ὑπενθυμίζει τήν ἰδικήν μας μικρότητα· ἐλαφρά νεῦσις τοῦ φλοιοῦ της κατακρημνίζει ἀρκετά συχνά ὅ,τι μετά κόπον ἡγείρομεν.

 

Δρ. Απόστολος Ε. Παπαφωτίου

Πολιτικός Μηχανικός Ε.Μ.Π.

Οικονομολόγος Ε.Κ.Π.Α.