Το Ιστολόγιο του Δρ. Αποστόλου Ευαγ. Παπαφωτίου

"Η Κρήνη του Θεαγένους στα Μέγαρα"



“Χάριτας δε γνωρίζομεν αύθις μυρίας, τω κλεινώ Φωτιάδη (Hellner), ούτινος είη βίος και διάγοι επί μήκιστον”
Θ. Π. Τάσιος

Με αυτά τα επαινετικά λόγια κλείνει ο Ακαδημαϊκός και καθηγητής Θεόδ. Π. Τάσιος τον πρόλογο του στο βιβλίο του Nils Hellner (Φωτιάδη) “H Κρήνη του Θεαγένους στα Μέγαρα”. Το βιβλίο αυτό παρουσιάστηκε με ιδιαίτερη επιτυχία το Σάββατο 11 Σεπτεμβρίου στην Αίθουσα του Δημοτικού Συμβουλίου στα Μέγαρα από τον συγγραφέα του Θεόδ. Τάσιο. Πρόκειται για μια έκδοση της Δημοτικής Βιβλιοθήκης Μεγάρων και αφορά την ιστορία και την Αρχιτεκτονική του Μνημείου του 5ου αιώνα π.Χ.
Η κρήνη αυτή δείχνει το έντονο ενδιαφέρον των Ελλήνων, από αρχαιοτάτων χρόνων, για τις υδρεύσεις των πόλεων. Δεν υπήρχε πόλη στην Αρχαιότητα από τους αρχαϊκούς και κλασσικούς χρόνους χωρίς δίκτυο μεταφοράς νερού (υδραγωγείο), δίκτυο διανομής νερού και κρήνες.
Η Μεγαρίτικη Κρήνη είναι διαστάσεων 13,70 μ. X 19,00 μ. Θεωρείται η μεγαλύτερη και καλύτερα διατηρημένη κρήνη στον ελλαδικό χώρο. Η κρήνη αποτελούταν από τις λεκάνες συλλογής νερού και από τις λεκάνες άντλησης. Οι λεκάνες συλλογής κατέχουν την μεγαλύτερη επιφάνεια της κρήνης. Στη μέση τους, υπήρχε διαχωριστικό τοιχίο από λεπτές πλάκες που χώριζε τις λεκάνες συλλογής και άντλησης σε δύο μέρη. Στη λεκάνη συλλογής υπήρχαν 5 σειρές από 7 οκταγωνικούς κίονες η κάθε μια σειρά., κατά το μήκος της κρήνης.
Ο μεγάλος αριθμός των κιόνων και η μικρή μεταξύ τους απόσταση δηλώνει ότι στήριζαν μια βαριά στέγη, η οποία μάλλον ήταν επίπεδη, καλυμμένη με πηλό και χώμα.
Τα γεωμετρικά χαρακτηριστικά αναφέρθηκαν για να δείξουν τη στενή σχέση που είχε ο τύπος αυτός της Μεγαρίτικης Κρήνης με αυτό των Κορινθιακών Κρηνών. Αυτός ο κοινός τύπος και για τις δύο πόλεις έφερε μια λεκάνη άντλησης νερού ο οποίος επικοινωνούσε με όλες τις λεκάνες συλλογής και αποθήκευσης νερού.
Υπήρχαν στην πόλη της Κορίνθου (4) τέσσερις κρήνες, της Γλαύκης, της Πειρήνης, της Λέρνας και η Ιερά Κρήνη, όλες της ίδιας κατηγορίας υδρευτικών οικοδομημάτων.
Ένα άλλο ιδίου τύπου κτίσμα βρίσκεται στην Περαχώρα. Όλα τα κτίρια αυτά ήσαν δείγματα κοσμικής αρχιτεκτονικής, της αρχαϊκής και κλασικής εποχής.
Οι γνωστές αυτές κρήνες της πόλεως της Κορίνθου δείχνουν τη σωστή ύδρευση της πόλεως, έτσι να θεωρείται και να είναι στην αρχαιότητα πολυπίδακας και “εύυδρος”, όπως αναφέρει ο Συμωνίδης στο επίγραμμα για τους Κορινθίους που έπεσαν στη Ναυμαχία της Σαλαμίνας.
Αρκετούς αιώνες αργότερα ο Στράβων αναφέρει:
«έστι δε και φρεάτων ευπορία κατά την πόλιν», περίπου το 29 π.Χ.
Ο δε Παυσανίας περίπου το 145 μ.Χ.:
«κρήναι δε πολλαί μεν ανά την πόλιν πεποίηνται αφθόνου ρέοντος σφίσιν ύδατος».
Οι λίγες αυτές αναφορές και το περιεχόμενο του βιβλίου δείχνουν το υψηλό επίπεδο του υδροτεχνολογικού πολιτισμού κάθε πόλεως της Αρχαίας Ελλάδας όλες τις εποχές, τουλάχιστον από της αρχαϊκής και εντεύθεν.
Η Επιστήμη του νερού κάλυψε πολύ νωρίς τις ανάγκες για υδροδότηση προς ικανοποίηση βασικών φυσικών και οικιακών αναγκών για άρδευση καλλιεργειών και άλλες χρήσεις νερού. Υπήρχε συνεχώς μέχρι τις μέρες μας μια προοδευτική εξέλιξη όπου αναπτύχθηκε και κάλυψε νέες ανάγκες. Πάντοτε όμως το παρόν θα μας κάνει να θυμόμαστε το παρελθόν και από πού ξεκίνησε ο άνθρωπος.
Σχετικά με το συγγραφέα Nils Hellner του καλαίσθητου βιβλίου, είναι αρχιτέκτονας Μηχανικός στη Γερμανική Αρχαιολογική Σχολή. Έχει εργασθεί στην Κρήνη των Μεγάρων την οποία έχει μελετήσει και παρουσιάσει με ιδιαίτερη επιμέλεια.
Το βιβλίο συνοδεύετε και με (5) πέντε σχέδια εκ των οποίων (2) δυο είναι αναπαραστάσεις.
Η παρουσίαση ολοκληρώθηκε από τον κ. Τάσιο, Ακαδημαϊκό και Καθηγητή. Ο κ. Καθηγητής μας παρέσυρε με τον εύρωστο λόγο του, τη δομημένη σκέψη, τις προτάσεις του. Μας άνοιξε δρόμους να ιχνηλατήσουμε και να περπατήσουμε. Μας μετέφερε την αγάπη του και το σεβασμό του στην Αρχαία Ελλάδα, στους ανθρώπους της, στον Έλληνα Μηχανικό που κατακτά τη γνώση, την κάνει σχέδιο και σχεδιασμό και τελικά, έργο και δημιουργία.
Όλους τους συντελεστές της παρουσίασης τους ευχαριστούμε πολύ και τους ευχόμεθα γρήγορα και σε άλλες παρουσιάσεις.



Απόστολος Ε. Παπαφωτίου
Πρόεδρος του Λυσίππειου Πνευματικού Κέντρου
της Ν.Α. Κορινθίας