''Μιχάλης Γκανάς - Ο Τσαμαντιώτης Ποιητής''
Εσωτερικοί μετανάστες η οικογένεια μου, όπως πολλοί Τσαμαντιώτες, ροβολήσαμε προς τα πεδινά, στη φιλόξενη Κορινθία, μετά την λήξη του Εμφυλίου Πολέμου το 1951.
Στην πολύπαθη Μουργκάνα ο πόλεμος κράτησε περισσότερο από τα άλλα μέρη. Εμείς είμασθε από τους τυχερούς. Οι “άτυχοι” οδηγήθησαν από το Τσαμαντά στη “μέσα”.
“Μέσα”, στην περιοχή του Τσαμαντά, ονομάζουμε την Αλβανία. Ο πατέρας μου και η μάνα μου (και οι δυο πλέον αείμνηστοι) σχεδόν κάθε μέρα μας μιλούσαν για τους φίλους και συγγενείς που κατέληξαν “μέσα”. Όλοι είχαν τέτοιους που χωρίσθηκαν χωρίς τη θέληση τους και βρέθηκαν στα ξένα.
Από τη “Λακότρυπα” του Τσαμαντά, (μια σπηλιά που έβγαινε στην Αλβανία) οδηγήθησαν σιωπηλοί, αμίλητοι και σε σειρά κατ’ ευθεία στην Αλβανία. Μερικοί στο Δυρράχιο, άλλοι στη Σκόνδρα. Από εκεί φορτώθηκαν ο ένας πάνω στον άλλο σε φορτηγά πλοία. Διέπλευσαν τη Μεσόγειο, πέρασαν τα στενά του Γιβραλτάρ, τα στενά της Μάγχης και κατέληξαν στη σκούρα πόλη και λιμάνι του Γκτάνσκ στην Πολωνία. Εκεί μοιράστηκαν. Οι πιο τυχεροί στις πόλεις της Ευρώπης, Βουδαπέστη, Πράγα, Ανατολικό Βερολίνο, Βαρσοβία, Βουκουρέστι. Οι πιο άτυχοι στη Ρωσία, στη Τασκένδη και στο βορρά.
Στην Ουγγαρία κατέληξε μικρό παιδί ο Μιχάλης Γκανάς. Ανήκε στους τυχερούς. Γύρισε πίσω δεκάχρονος, στην Ελλάδα το 1954. Το 1962 μεταναστεύει, εσωτερικά, για δεύτερη φορά στην Αθήνα για να σπουδάσει στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου. Κάτι που δεν ολοκλήρωσε ποτέ.
Στη “Μητριά Πατρίδα” διήγημα του 1981 αφηγείται τη βιογραφία του. Διακρίνεται το μόνιμο αίσθημα του ξένου στον τόπο του, στην Ελλάδα, όπου η ίδια διώχνει άκαρδα τα παιδιά της.
Από το 1962 ζει με την οικογένεια του στην Αθήνα. Βιβλιοπώλης στη Δωδώνη, για μια 15ετία, συνεργάστηκε αργότερα με την Κρατική Τηλεόραση ως σεναριογράφος και επιμελητής λογοτεχνικών εκπομπών.
Ποιήματα του έχουν μελοποιηθεί από γνωστούς Έλληνες και ξένους συνθέτες ( Μ. Θεοδωράκης, Ν. Μαμαγκάκης. Ν. Ευδάκης, Ν. Κυπουργός, Δ. Παπαδημητρίου, G. Bregovic, A. Dinkjan και άλλοι).
Μετέφρασε τις “Νεφέλες” του Αριστοφάνη για το Θέατρο Τέχνης “Κάρολος Κουν” και τους “Επτά επί Θήβας” του Αισχύλου για το ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ. Πατρών.
Το περιβάλλον, ο Τσαμαντάς, η Ήπειρος, οι αναγκαστικές περιπλανήσεις, οι μεταναστεύσεις επέδρασαν δραστικά στον ποιητή. Τα παλιά βιώματα αποτελούν και γίνονται πηγή έμπνευσης και συγκίνησης. Αισθήματα και Συγκινήσεις οι οποίες συσσωρεύονται για μακρό χρονικό διάστημα, αναδύονται και ξεπετιόνται ζωντανά και ορμητικά. Γαλήνη, ηρεμία και παραμυθία μας χαρίζει απλόχερα ο ποιητής. Ο ποιητής κινείται σε δύο κόσμους, χωρίς να τους μπερδεύει. Στον καθημερινό κόσμο της βιοπάλης και στον κόσμο της αναζήτησης και της δημιουργίας. Αυτό είναι Ηπειρώτικη αρετή.
Είναι ο ποιητής των λίγων λόγων και της μεγάλης σιωπής. Το περιβάλλον του Τσαμαντά και της Μουργκάνας με τις ιστορικές μνήμες, καθόρισαν και το μέγεθος του. Τον εσέμνυνε, τον έμαθε να σιωπά (8 χρόνια σιωπής από το 1981-89). Τον έμαθε να λέει λίγα, να είναι ακριβής, λιτός χωρίς πολλά στολίδια. Έτσι στέρεος ο ίδιος, στέρεα στηρίζεται, από τη μια μεριά στην Ηπειρώτικη Παράδοση, στον γενέθλιο τόπο και από την άλλη στέρεα πατάει και διαλέγεται με τους ποιητές του Μεσοπολέμου, με αποτέλεσμα τα θαυμαστά έργα του.
Κριτική, πολύ πιο δόκιμη, θα κάνουν οι λογοτέχνες και οι ειδικοί. Εμένα θα μου επιτρέψετε να τελειώσω με ένα μικρό πεζό, αντιπροσωπευτικό έργο από το βιβλίο “Τα χέρια”, "μικρές και πολύ μικρές ιστορίες γυναικών". Για μένα, το πεζό αυτό είναι μια πραγματική μαθητεία:
…“Ανεγνώρισα τα χέρια της μάνας μου, όπως κάποιος άλλος θα αναγνωρίσει και αυτός τα χέρια της μάνας του και της γιαγιάς του. Χέρια που κατέληξαν άνεργα, αλλά ποτέ δεν ήταν ξεραμένα”…
Το έργο αυτό είναι αντιγραφή της ζωής, είναι ο τρόπος που μιλάει μια γριά, κάθε δουλεμένη γριά στο χωριό. Εσωκλείει τη σοφία της ζωής και διδάσκει την εγκαρτέρηση.
Είναι λοιπόν η ίδια η ζωή, πιο ποιητική από τους ίδιους τους ποιητές. Αρκεί να την δούμε και να την ακούσουμε.
Απόστολος Ε. Παπαφωτίου
Πρόεδρος του Λυσίππειου Πνευματικού Κέντρου
της Ν.Α. Κορινθίας
Υποψήφιος Περιφερειακός Σύμβουλος
στό συνδυασμό 'Νέα Πελοπόννησος'
Υποψήφιος Περιφερειάρχης Πέτρος Τατούλης.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου